Czynnik reumatoidalny

Ostatnia weryfikacja:
9.13.2021
Oficjalna Nazwa

Czynnik reumatoidalny

Inne Nazwy

RF

Powiązane badania

ANA, Autoprzeciwciała, CCP

SPIS TREŚCI

W skrócie

W jakim celu badanie jest wykonywane?

Badanie jest pomocne w rozpoznaniu reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS) oraz zespołu Sjögrena.

Kiedy badanie jest wykonywane?

Badanie wykonuje się, kiedy istnieje podejrzenie, że objawy występujące u pacjenta są związane z reumatoidalnym zapaleniem stawów lub zespołem Sjögrena.

Jak się pobiera próbkę do badania?

Próbka krwi pobrana z żyły łokciowej.

Czy do badania trzeba się przygotować?

Nie

Informacja o próbce

Co się oznacza?

Oznacza się obecność i stężenie czynnika reumatoidalnego (RF), który jest rodzajem autoprzeciwciał. Przeciwciała (immunoglobuliny) to ochronne białka występujące u wszystkich, powstające zwykle w odpowiedzi na obcy dla organizmu materiał (np. białka bakteryjne) zwany antygenem, które chronią organizm przed zakażeniami, głównie bakteryjnymi. Autoprzeciwciała są zaś przeciwciałami, które zwracają się przeciwko własnym tkankom rozpoznając je jako obce.

Nadal nie wiadomo w jaki sposób ani z jakiej przyczyny powstaje RF, jednak uważa się, że prawdopodobnie nie powoduje on bezpośrednio uszkodzenia stawów, lecz nasila reakcję prozapalną organizmu przyczyniając się do niszczenia tkanki w przebiegu RZS.

Czynnik reumatoidalny to przeciwciała skierowane przeciwko fragmentowi immunoglobulin klasy IgG. Jego stężenie wzrasta w stanach zapalnych organizmu, dlatego jest czułym wskaźnikiem służącym do monitorowania tych stanów związanych z reumatoidalnym zapaleniem stawów (RZS). Nie jest jednak badaniem swoistym, może występować nie tylko w RZS ale także w innych chorobach autoimmunizacyjnych jak np.: zespół Sjögrena, w niektórych przewlekłych infekcjach bakteryjnych lub wirusowych, lub w niewielkim odsetku u ludzi zdrowych, szczególnie w podeszłym wieku.

Artykuły zamieszczone w dziale Laboratorium dostarczą Ci ogólnych informacji na temat obróbki pobranej krwi, wymazu z gardła oraz krwiodawstwa i krwiolecznictwa.

Badanie

W jakich przypadkach badanie jest wykonywane?

Oznaczenie czynnika reumatoidalnego (RF) wykorzystuje się do rozpoznania reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS) oraz do odróżnienia od innych form zapalenia stawów lub stanów przebiegających z bólami stawowymi, stanem zapalnym lub sztywnością stawów. Badanie to może być także pomocne w diagnostyce choroby przebiegającej z zapaleniem stawów zwanej zespołem Sjögrena. U około 80-90% pacjentów z tą chorobą stężenie RF we krwi jest wysokie.
Oznaczanie przeciwciał przeciwko cyklicznemu peptydowi cytrulinowanemu (CCP) jest stosunkowo nowym testem, który pomaga w wykryciu RZS we wczesnym stadium, jeżeli pomimo ujemnego wyniku oznaczenia czynnika reumatoidalnego, u pacjenta zachodzi podejrzenie RZS. Czynnik reumatoidalny można również oznaczyć łącznie z innymi autoprzeciwciałami, takimi jak anty-Ro (SS-A) i anty-La (SS-B), które pomagają rozpoznać zespół Sjogrena.

W jakich przypadkach badanie jest zlecane?

Oznaczenie RF zleca się jeżeli u pacjenta występują objawy RZS. Może to być sztywność stawów występująca rano i utrzymująca się przez długi okres, obrzęki, guzy pod skórą oraz, w przypadku postępującej choroby, obrzęk torebek stawowych, ubytek chrząstek i kości widoczne w badaniach obrazowych.
Czynnik reumatoidalny można również oznaczyć łącznie z innymi badaniami w kierunku chorób autoimmunizacyjnych, takimi jak ANA(przeciwciała przeciwjądrowe), oznaczeniami markerów stanów zapalnych, takich jak CRP (białko C-reaktywe) i OB (opad krwinek czerwonych) oraz wraz z morfologią krwi w celu oceny liczby krwinek czerwonych w organizmie.

Jeżeli u pacjenta nadal występują objawy RZS, a w pierwszym oznaczeniu RF uzyskano wynik ujemny, może zajść konieczność powtórzenia badania. Stężenie RF jest różne zależnie od stopnia natężenia objawów i stanu zapalnego. Nie wykrywa się go w okresach remisji lub w nieaktywnej postaci choroby.
Badanie RF jest także badaniem pomocnym w rozpoznaniu zespołu Sjögrena, dla którego charakterystycznymi objawami są: duża suchość w ustach, suchość gałek ocznych, sucha skóra oraz ból stawów i mięśni.
Wiele chorób tkanki łącznej to choroby autoimmunologiczne, a RZS i choroby takie, jak zespół Raynauda, twardzina, autoimmunologiczne choroby tarczycy oraz układowy toczeń rumieniowaty często występują u pacjentów z zespołem Sjögrena.

Co oznacza wynik?

Dodatni wynik badania RF występuje w większości przypadków reumatoidalnego zapalenia stawów (70-90%) oraz u 75-95% pacjentów z zespołem Sjögrena. Zespół ten występuje również u wielu pacjentów z rozpoznanym RZS. Zarówno RZS jak i zespół Sjögrena są częściej spotykane u kobiet; RZS występuje około 2-3 razy częściej, a zespół Sjögrena w 90% u kobiet. Ujemny wynik na obecność RF nie wyklucza obecność RZS lub zespołu Sjogrena i występuje u około 20% pacjentów z tymi jednostkami chorobowymi.
Przyczyną dodatniego wyniku badania RF u pacjenta bez stwierdzonego RZS mogą być zapalenie wsierdzia, układowy toczeń rumieniowaty, gruźlica, kiła, sarkoidoza, nowotwór, infekcja wirusowa lub choroby wątroby, płuc czy nerek. Badania obecności RF nie zleca się w celu rozpoznania lub monitorowania tych chorób. Wynik dodatni może wystąpić również u pacjenta po przeszczepie skóry od osoby, która nie ma identycznego profilu genetycznego.
Ujemny wynik badania oznacza, że pacjent nie jest chory na RZS lub choroba jest w zbyt wczesnym stadium aby mogła zostać wykryta, ewentualnie, że pacjent znajduje się w stanie remisji. Jeżeli u pacjenta występują objawy RZS lub zespołu Sjögrena, lekarz może zlecić ponowne wykonanie oznaczenia RF w miarę narastania objawów

Uwaga

Dla wielu oznaczeń nie ustalono standardowych zakresów referencyjnych. Ze względu na to, że wartości te zależą od wielu czynników takich jak: wiek, płeć, badana populacja, metoda oznaczenia, wyniki przedstawione jako wartości liczbowe mają różne znaczenie w różnych laboratoriach. Wynik powinien zawierać zakres referencyjny dla konkretnego oznaczenia. Lab Tests Online zaleca, aby pacjent przedyskutował wyniki testu z lekarzem. Dodatkowe informacje na temat zakresów referencyjnych są dostępne w artykule:

Przedziały referencyjne i ich znaczenie.
Co jeszcze należy wiedzieć?

Oznaczenia RF charakteryzują się stosunkowo dużym odsetkiem wyników fałszywie dodatnich, który dodatkowo wzrasta u osób starszych. W celu rozpoznania RZS, zespołu Sjögrena, a także każdego innego schorzenia wyniki należy interpretować w połączeniu z wynikami innych testów jak OB czy CRP, objawami klinicznymi oraz historią przebiegu choroby.
Interferencja w oznaczeniach RF występuje głównie jako wynik licznych szczepień, lipemii (duże ilości tłuszczu we krwi) lub nieprawidłowego przygotowania próbki do badań.. Niektóre leki (m.in. metyldopa - lek stosowany w leczeniu nadciśnienia) mogą być przyczyną zawyżonych wyników oznaczeń RF.

Pytania i odpowiedzi

1. Czy wysokie stężenie RF oznacza ciężki przypadek zapalenia stawów?

Niekoniecznie. Wprawdzie duża ilość tego autoprzeciwciała występuje u pacjentów z ostrym i aktywnym reumatoidalnym zapaleniem stawów, lecz może występować również u osób z zespołem Sjögrena lub innymi stanami zapalnymi. Podwyższone stężenie RF we krwi może również występować w zapaleniu wsierdzia, układowym toczniu rumieniowatym, gruźlicy, kile, sarkoidozie, nowotworach, infekcjach wirusowych lub schorzeniach wątroby, płuc czy nerek, jak również w wielu innych przypadkach. Wyniki dodatnie mogą wystąpić również u pacjentów, którzy otrzymali przeszczep skóry lub nerki od osoby, która nie ma identycznego profilu genetycznego. Monitorowanie przebiegu choroby w oparciu o badania laboratoryjne obejmuje oznaczenia: CRP, OB i przeciwciał anty-CCP.

2. Czy reumatoidalne zapalenie stawów będzie się tylko pogarszać?

W niektórych przypadkach RZS trwa kilka miesięcy do kilku lat, po czym ustępuje nie pozostawiając śladów w organizmie. U innych pacjentów przebieg choroby jest łagodny lub umiarkowany, z okresami pogorszenia zwanymi zaostrzeniami. Jednak u niektórych pacjentów choroba przybiera długotrwałą aktywną, ostrą postać i prowadzi do poważnych uszkodzeń stawów.

3. Czy każdy powinien wykonać oznaczenie RF?

Oznaczenia RF nie zleca się rutynowo. Wiele osób nigdy nie będzie potrzebować tego badania.

4. Czy zapaleniu stawów zawsze towarzyszy RZS?

Nie, jeżeli pacjent cierpi na inny rodzaj zapalenia stawów, taki jak chorobę zwyrodnieniową stawów, która w USA występuje najczęściej i jest związane z procesem starzenia, uszkodzeniem oraz zużywaniem się stawów, a nie z autoimmunizacyjnym procesem niszczenia tkanki.

5. Czy oznaczenie RF można wykonać w gabinecie lekarskim?

Oznaczenie można wykonać w gabinecie lekarskim, lecz zazwyczaj próbkę wysyła się do laboratorium.

Program Profilaktyka 40 Plus - dowiedz się więcej

Czynnik reumatoidalny

Ostatnia weryfikacja:
9.13.2021