Oficjalna nazwa: Ocena ryzyka chorób sercowo-naczyniowych
‍

Powiązane badania: Profil lipidowy, hs-CRP, Lp(a)

‍

Krótko

Jak ocenić ryzyko chorób sercowo-naczyniowych?

Istnieje grupa badań laboratoryjnych i czynników zdrowotnych o udowodnionym znaczeniu w przewidywaniu ataku serca lub udaru mózgu (incydentów wieńcowych).Odpowiednie ich użycie pozwala określić, czy ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych u danej osoby jest niskie, średnie lub wysokie.


Jakie czynniki są brane pod uwagę w ocenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych?

Prawdopodobnie najbardziej istotne w ocenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych są informacje dotyczące zdrowia danej osoby. W ocenie ryzyka bierze się pod uwagę wiek, czynniki wrodzone, masę ciała, palenie papierosów, ciśnienie tętnicze, nawyki dotyczące wysiłku fizycznego oraz czy pacjent choruje na cukrzycę.Wśród badań laboratoryjnych największe znaczenie ma profil lipidowy (lipidogram). Inne badania,nieinwazyjne i inwazyjne, mogą być wykorzystane w ocenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Do badań nieinwazyjnych należą: elektrokardiograficzna próba wysiłkowa, scyntygraficzna próba wysiłkowa, elektrokardiografia(badanie EKG), tomografia komputerowa i echokardiografia (echo serca).Arteriografię tętnic wieńcowych i cewnikowanie serca zaliczamy do badań inwazyjnych.
 

‍

Badanie

Profil lipidowy (lipidogram)

W skład lipidogramu wchodzą: cholesterol, triglicerydy, HDL-cholesterol (tzw."dobry") i LDL-cholesterol (tzw."zły"cholesterol). Triglicerydy są podstawowym rodzajem tłuszczów w organizmie, ich funkcją jest dostarczenie energii komórkom. Poniżej podano pożądane stężenia lipidów:

• Cholesterol <200 mg/dl (5,18 mmol/l)
• HDL-cholesterol > 40 mg/dl (1,04 mmol/l)
• LDL-cholesterol <100 mg/dl* (2,59 mmol/l)
• Triglicerydy <150 mg/dl (1,70 mmol/l)

* stężenie optymalne; pożądane stężenie zależy od obecności innych czynników ryzyka oraz od tego, czy ocena jest prowadzona w ramach prewencji pierwotnej czy wtórnej.

Jakikolwiek wynik, który przekracza znacząco podane wartości, oznacza zwiększone ryzyko incydentu wieńcowego. Jeśli wyniki przekraczają pożądane stężenia tylko nieznacznie, odpowiednia dieta, regularny wysiłek fizyczny i ewentualnie leki powinny wystarczyć do osiągnięcia pożądanego stężenia lipidów i obniżenia ryzyka.

Jakie inne badania służą do oceny ryzyka chorób sercowo-naczyniowych?

Inne badania przydatne w ocenie ryzyka chorób sercowo naczyniowych to:

• Białko C-reaktywne (hs-CRP) oznaczane metodą o wysokiej czułości tzw „wysoko czułe CRP”: Badania wykazały, że oznaczenie CRP metodą wysoko czułą wspomaga rozpoznanie ryzyka choroby sercowo naczyniowej. Badanie to różni się od standardowego oznaczenia CRP, w którym wykrywa się podwyższone stężenie CRP u pacjentów z infekcją i stanami zapalnymi. Testem hs-CRP oznacza się CRP, które znajduje się we krwi w bardzo niskim stężeniu. Górny zakres stężenia prawidłowego hs-CRP u osób zdrowych pozwala przewidzieć przyszłe ryzyko ataku serca, udaru, nagłej śmierci sercowej i choroby tętnic obwodowych nawet, jeżeli stężenie lipidów znajduje się w dopuszczalnym zakresie. Kilka grup badaczy zaleca wykonywanie tego oznaczenia u pacjentów z umiarkowanym ryzykiem ataku serca w ciągu najbliższych 10 lat. Nie ma jednak zgodności co do wykorzystania tego oznaczenia w innych celach, ani jak często należy je powtarzać.      
• Lipoproteina A (Lp(a)): Lipoproteina A (Lp(a)) składa się z cząstki LDL z dołączonym dodatkowym białkiem - apolipoproteiną (a). Lp(a) jest podobna do LDL, ale jej poziom nie zmniejsza się w odpowiedzi na typowe czynniki redukujące poziom LDL, takie jak dieta, wysiłek fizyczny i większość leków obniżających stężenia lipidów. Wydaje się, że poziom Lp(a) jest określony przez czynniki genetyczne i nie da się łatwo go zmienić. Wysoki poziom Lp(a) może służyć do identyfikacji pacjentów, którzy odniosą korzyść z bardziej intensywnego leczenia pozostałych czynników ryzyka.

Jak się określa leczenie?

Leczenie będzie zależało od wielu czynników, od wyników powyższych badań, od występowania chorób w rodzinie oraz od danych dotyczących zdrowia i stylu życia pacjenta.


Co jeszcze należy wiedzieć?

Zdrowa dieta i wysiłek fizyczny pomagają w obniżeniu ciśnienia tętniczego,stężenia cholesterolu i triglicerydów. Czasami te zmiany stylu życia nie są wystarczające dla osiągnięcia pożądanych wartości lipidów. Leki, tzw. statyny, pozwalają skutecznie leczyć zaburzenia lipidowe. Niektóre formy hiperlipidemii (podwyższonego stężenia lipidów)są wrodzone, wysiłek fizyczny i dieta nie wystarczają do ich skutecznego leczenia. W tych przypadkach konieczne jest stosowanie leków obniżających poziom lipidów.
 

Najczęściej zadawane pytania

1. Czy niektóre osoby mają większe ryzyko zawału serca niż inni? 

Tak. Osoby z nadwagą lub otyłością, palące tytoń, z nadciśnieniem tętniczym lub cukrzycą,z nieprawidłowymi wynikami wyżej wymienionych badań oraz osoby, u których choroba wieńcowa występowała w rodzinie, mają wyższe ryzyko. 

‍

2. Czy są dostępne testy do samodzielnej oceny ryzyka zawału serca? 

Nie. Ocena opiera się na wynikach niektórych lub wszystkich badań wymienionych powyżej. Całościowa ocena ryzyka chorób sercowo-naczyniowych wymaga specjalistycznego sprzętu i fachowej interpretacji wyników. Jednak, w niektórych krajach istnieją testy do samodzielnego zbadania stężenia cholesterolu. 

Linki

Linki do tej strony:

Choroby: Atak serca, Choroba serca

Linki do stron obcojęzycznych:

NIH Cardiac Risk Calculator
Women's Heart Foundation: Heart Disease Risk Quiz
Familydoctor.org: Coronary Heart Disease, Reducing your risk
Commentary on the 2009 Canadian Guidelines for the Diagnosisand Treatment of Dyslipidemia and Prevention of Cardiovascular Disease inAdults (Clinical Chemistry, May 2010)

‍

Artykuły wykorzystane w powyższym opracowaniu:

American Heart Association. Heart Attack/Coronary HeartDisease Risk Assessment. Available online athttp://www.heart.org/presenter.jhtml?identifier=3003499 through http://www.heart.org. AccessedOctober 2008.

(July 3, 2008) MayoClinic.com. Coronary artery disease:Tests and Diagnosis. Available online athttp://www.mayoclinic.com/health/coronary-artery-disease/DS00064/DSECTION=tests-and-diagnosisthrough http://www.mayoclinic.com.Accessed October 2008.

(March 30, 2007) Medline Plus Medical Encyclopedia. CoronaryHeart Disease. Available online at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/007115.htm.Accessed Octorber 2008.

(May 2001) Third Report of the National Cholesterol EducationProgram (NCEP) Expert Panel on Detection, Evaluation, and Treatment of HighBlood Cholesterol in Adults (Adult Treatment Panel III). PDF available fordownload at http://www.nhlbi.nih.gov. Accessed October 2008.

‍