Nowy raport: obniżenie poziomu cholesterolu nie-HDL w młodszym wieku pomaga obniżyć ryzyko późniejszych chorób serca

18.2.2020

W najnowszych badaniach stwierdzono zależność pomiędzy poziomem cholesterolu nie-HDL oraz długoterminowym ryzyko chorób sercowo-naczyniowych już u osób w wieku 30 lat.

Poziom cholesterolu nie-HDL często wylicza się i uwzględnia w panelu lipidowym. Odzwierciedla on poziom wszystkich lipoprotein (białek przenoszących lipidy) związanych z podwyższonym ryzykiem chorób serca, oraz poziom cholesterolu lipoproteiny o niskiej gęstości LDL (zwanego popularnie „złym”). Inne lipoproteiny wchodzące w skład cholesterolu nie-HDL to lipoproteiny o bardzo niskiej gęstości (VLDL) oraz o średniej gęstości (IDL). Z czasem nadmiar lipidów we krwi może odkładać się w  ścianach tętnic (miażdżyca) i tworzyć blaszki miażdżycowe, które zwężają światło naczyń krwionośnych. Blaszki obecne na powierzchni tętnic mogą się odrywać, prowadząc do wystąpienia zakrzepicy tętniczej (czyli zablokowania tętnicy przez skrzep), co może spowodować atak serca lub udar.    

Miażdżyca może mieć swój początek już w dzieciństwie, prowadząc do wzrostu ryzyka wystąpienia chorób serca w późniejszym wieku. Obecne modele oceny ryzyka chorób serca stosuje się jednak w odniesieniu do osób w wieku 40 – 75 lat. Pozwalają one określić ryzyko tylko na okres najbliższych 10 lat, co może prowadzić do niedoszacowania ryzyka na przestrzeni całego życia, szczególnie u osób młodych.

Raport został opublikowany 6 grudnia 2019 r., jest obecnie dostępny online w czasopiśmie The Lancet i stanowi wszechstronną analizę długoterminowego ryzyka chorób sercowo-naczyniowych związanego z poziomem cholesterolu nie-HDL. Wnioski opracowane przez międzynarodowy zespół badaczy mogą pomóc ludziom w wieku 20-30 lat poznać długoterminowy wpływ podwyższonego poziomu cholesterolu nie-HDL i rozważyć podjęcie kroków w celu jego obniżenia.  

Badacze przeanalizowali dane z okresu 43 lat z 38 badań długoterminowych przeprowadzonych w Europie, USA i Australii na prawie 400 000 osób w wieku 30-85 lat. W badaniu uwzględniono osoby bez wstępnych wyraźnych objawów choroby serca (jako punkt wyjścia). Zebrane dane były wystarczające, aby stwierdzić, czy rozwinęła się u nich później choroba sercowo-naczyniowa. W momencie przystąpienia do badania około 1/3 uczestników nie przekroczyła 45. roku życia, co umożliwiło badaczom stworzenie narzędzia do modelowania ryzyka pozwalającego przewidzieć długoterminowe ryzyko ataku serca i udaru, jak również ocenę tego, w jaki sposób obniżenie poziomu cholesterolu nie-HDL może ograniczyć ryzyko dla osób do 75. roku życia.

Dzięki nowemu narzędziu badacze mogli porównać ryzyko dla różnych grup wiekowych i stwierdzili, że najwyższe ryzyko rozwoju chorób serca związanych z poziomem cholesterolu nie-HDL zachodzi w grupie wiekowej poniżej 45 lat. Wyższe ryzyko na przestrzeni całego życia dla tej grupy jest spowodowane faktem, że czas gromadzenia złogów lipidów (powstawania zmian miażdżycowych)  i rozwój choroby serca jest dłuższy niż u osób u schyłku życia.

Na przykład u kobiety poniżej 45. roku życia z poziomem cholesterolu nie-HDL pomiędzy 143-186 mg/dl (3,7-4,8 mmol/l) i co najmniej dwoma kolejnymi czynnikami ryzyka sercowo-naczyniowego (np. nadwaga, nadciśnienie, palenie tytoniu) ryzyko epizodu sercowo-naczyniowego przed 75. rokiem życia wynosiło 16%. Z kolei u kobiety w wieku powyżej 60. roku życia o podobnej charakterystyce, szacowane ryzyko wynosiło 12%. W przypadku mężczyzn ryzyko to wynosiło 29% wieku poniżej 45. roku życia i 21% powyżej 60. roku życia.  

Według badaczy, opracowane przez nich narzędzie oceny ryzyka przewyższa obecnie stosowane metody, ponieważ pozwala oszacować ryzyko na przestrzeni życia w oparciu o cholesterol nie-HDL w sposób zrozumiały dla pacjentów. Badacze wyrażają nadzieję, że pomoże ono również lekarzom i pacjentom w rozmowach na temat zapobiegania lub odwracania skutków wczesnych objawów choroby serca.

Badanie sugeruje, że zmiana trybu życia, czyli na przykład zdrowsza dieta i aktywność fizyczna, pozwalająca na obniżenie poziomu cholesterolu w młodszym wieku, może istotnie zmniejszyć ryzyko chorób sercowo-naczyniowych w przyszłości.  

Badacze szacują, że osoby młode z bardzo wysokim poziomem cholesterolu nie-HDL (216 mg/dl [5.6mmol/l] lub więcej) oraz innymi czynnikami ryzyka, mogą znacznie zmniejszyć niebezpieczeństwo wystąpienia chorób serca, jeżeli obniżą poziom cholesterolu o 50%. U mężczyzn poniżej 45. roku życia odsetek ten spadnie z około 29% do 6%, a u kobiet z około 16% do 4%.

Naukowcy podkreślają jednak, że żadne z badań nie koncentrowało się na tym,czy przyjmowanie leków (np. statyn) w celu obniżenia poziomu cholesterolu nie-HDL u osób poniżej 45. roku życia powoduje wolniejsze długoterminowe odkładanie się złogów w tętnicach. Inne obszary niepewności to sposób w jaki umiarkowanie podniesiony poziom cholesterolu wpływa na ryzyko sercowo-naczyniowe na przestrzeni życia i jaki poziom cholesterolu nie-HDL oznacza konieczność podjęcia leczenia, szczególnie u osób młodych. Autorzy uważają, że należy w tym celu przeprowadzić dalsze badania.

W słowie wstępnym do raportu dr Jennifer G. Robinson, epidemiolog z University of Iowa również podkreśla konieczność dalszych badań. Zwraca uwagę, że żadne badania nie zajęły się wpływem wieloletniego przyjmowania leków obniżających poziom lipidów, więc ryzyko takiego leczenia nie jest znane.

MATERIAŁY POWIĄZANE

Testy:
Nie-HDL cholesterol
Panel lipidowy

Choroby:
Choroby serca
Ryzyko chorób sercowo - naczyniowych
Zawał serca
Choroby sercowo - naczyniowe