Niedawno opublikowany przegląd trzydziestu jeden badań przesiewowych na obecność nowotworu jelita grubego wykazał, że samodzielne wykonanie badania o nazwie FIT (fecal immunochemical test) w warunkach domowych raz w roku może być tak samo, jak kolonoskopia skuteczne w wykrywaniu raka jelita grubego u osób dorosłych z grupy przeciętnego ryzyka. W dostępnych publikacjach wykazano, że wykonywanie badań przesiewowych w kierunku raka jelita grubego przy pomocy niedrogich i nieinwazyjnych oznaczeń do wykrywania krwi utajonej w kale cieszy się dużym poparciem wśród pacjentów, jednak autorzy badania zalecają, aby pacjent omówił ze swoim lekarzem ryzyko wystąpienia nowotworu jelita grubego i ewentualną konieczność wykonywania corocznych testów w kale.
Nowotwór jelita grubego jest drugą w kolejności przyczyną zgonów wśród chorób nowotworowych w USA. Obecnie “złotym standardem” badań przesiewowych w tym kraju jest kolonoskopia i niektórzy lekarze preferują ją niż inne badania. Jednak zdaniem większości organizacji prozdrowotnych w USA, FIT stanowi odpowiednią alternatywę. W innych krajach, u osoby z grupy przeciętnego ryzyka kolonoskopię wykonuje się wyłącznie w przypadku uzyskania dodatniego wyniku testu FIT.
Przed kolonoskopią wielu pacjentów odczuwa stres i niepokój, co może powstrzymywać ich przed wykonaniem badania – problem ten dotyczy aż około 35% pacjentów. Należy pamiętać, że kolonoskopia niesie za sobą pewne ryzyko, a w rzadkich przypadkach może nawet doprowadzić do perforacji jelita grubego.
Badanie FIT nie jest obarczone ryzykiem urazu mechanicznego i zazwyczaj nie powoduje takich obaw jak konieczność przygotowania się do kolonoskopii, co może zachęcić do jego wykonania. FIT jest tańsze i mniej inwazyjne niż kolonoskopia, jednak należy powtarzać je co roku. Wykonywanie kolonoskopii w profilaktyce raka jelita grubego zaleca się co 10 lat.
Wiele instytucji prozdrowotnych publikujących zalecenia dotyczące badań przesiewowych w kierunku rata jelita grubego nie ma określonych preferencji w odniesieniu do kolonoskopii lub FIT. Stowarzyszenie American Cancer Society ma świadomość wad i zalet różnych typów badań przesiewowych, lecz uważa, że “najważniejsze jest aby wykonać badanie – bez względu na to jaką metodą” (dalsze informacje dotyczące zaleceń dotyczących badań przesiewowych w kierunku raka jelita grubego znajdują się w sekcjach Dorośli i Dorośli 50+).
Według autorów opracowania głównym celem była ocena wykorzystania corocznych testów FIT w badaniach przesiewowych w kierunku raka jelita grubego u osób z grupy przeciętnego ryzyka w USA. FIT służy do oznaczenia obecności hemoglobiny w kale , czyli białka znajdującego się w krwinkach czerwonych. Obecność hemoglobiny w próbce kału może oznaczać krwawienie z przewodu pokarmowego, co często wiąże się z występowaniem raka jelita grubego.
W artykule opublikowanym 23 lutego 2019r. w Annals of Internal Medicine poddano ocenie dane z 31 opracowań poświęconych badaniom przesiewowych w kierunku raka jelita grubego wykonanych łącznie u 120 255 pacjentów z grupy przeciętnego ryzyka bez objawów choroby, u których wykonano test FIT, a następnie kolonoskopię. Autorzy opracowania zdefiniowali “przeciętne ryzyko rozwoju nowotworu jelita grubego” jako brak historii tej choroby w rodzinie, brak historii nieswoistego zapalenia jelit, raka jelita grubego lub występowania polipów (takich jak zaawansowane gruczolaki).
Autorzy opracowania stwierdzili, że w tej populacji wykrywalność raka jelita grubego metodą FIT w porównaniu z kolonoskopią była średnia do wysokiej. Określono kilka wartości progowych w odniesieniu do ilości krwi obecnej w próbce kału. W oparciu o te wartości czułość (odsetek wyników prawdziwie dodatnich) wahała się w przedziale od 71% do 91%. Test FIT umożliwiał wykluczenie raka jelita grubego (swoistość czyli odsetek wyników prawdziwie ujemnych) na poziomie 90% - 95% w przypadku ujemnego wyniku kolonoskopii. Swoistość i czułość FIT w zakresie zaawansowanych gruczolaków w jelicie grubym lub odbycie była niższa, lecz wiele łagodnych polipów nigdy nie przybiera formy złośliwej.
Odnosząc się do powyższego opracowania, autor wiodący dr Thomas Imperiale powiedział w informacji prasowej
- Ujemny wynik corocznego badania FIT pozwala uniknąć wykonania kolonoskopii u pacjenta. W niektórych przypadkach taka konieczność nigdy nie nastąpi.
W słowie wstępnym do opracowania podkreślono istotność badań przesiewowych i wartość, jaka płynie z wykorzystania FIT. Należy udostępniać pacjentom i lekarzom więcej informacji w zakresie corocznych testów FIT w badaniach przesiewowych w kierunku raka jelita grubego oraz zapewnić, że FIT nie jest metodą drugiego wyboru ani nie plasuje się poniżej strategii „złotego standardu” w zakresie badań przesiewowych u osób z grupy przeciętnego ryzyka. Może być również lepszą opcją dla osób poniżej 50. roku życia, ponieważ firmy ubezpieczeniowe prawdopodobnie nie będą pokrywać kosztów kolonoskopii w młodszej populacji.