W skrócie
Testy na obecność antygenów przeprowadzane w warunkach domowych są metodą wykrywania aktywnego zakażenia SARS-CoV-2, czyli koronawirusem wywołującym chorobę znaną jako COVID-19.
W badaniu wykorzystuje się wacik do pobrania próbki z nosa, która jest następnie analizowana przez załączone urządzenie, a wyniki są zwykle dostępne w ciągu 30 minut.
Najbardziej powszechnym zastosowaniem domowych testów antygenowych są badania przesiewowe, czyli próby wykrywania przypadków COVID-19 przed wystąpieniem objawów, co pozwala uniknąć zakażenia innych.
Informacje o testach
Cel wykonania testu
Testy antygenowe pozwalają stwierdzić, czy u pacjenta trwa aktywne zakażenie koronawirusem SARS-CoV-2. Wykorzystuje się je także w badaniach przesiewowych i diagnostyce COVID-19. Testy wykonuje się przede wszystkim w celach przesiewowych.
Badania przesiewowe to termin określający poszukiwanie choroby przed wystąpieniem jakichkolwiek objawów. Ponieważ SARS-CoV-2 może rozprzestrzeniać się nawet przy braku objawów, wczesne wykrycie może zapobiegać przenoszeniu wirusa. Szybkie testy antygenowe często wykorzystuje się w celach przesiewowych ze względu na ich niski koszt i możliwość szybkiego uzyskania wyniku.
Z kolei diagnostyka to badania przeprowadzane po wystąpieniu objawów choroby. W przypadku wirusa powodującego COVID-19 standardowymi testami diagnostycznymi są testy molekularne, takie jak PCR, jednak w przypadku ich braku można zastosować test antygenowy.
Co się oznacza?
Antygeny to białka znajdujące się na powierzchni koronawirusa SARS-CoV-2. Układ odpornościowy identyfikuje je, aby wywołać odpowiedź immunologiczną. Domowy test polega na poszukiwaniu antygenów swoistych dla SARS-CoV-2 w komórkach pobranych w wymazie z nosa lub nosogardła. Jeśli miano wirusa w organizmie jest wysokie, test może wykryć antygeny.
Kiedy należy wykonać domowy test antygenowy w kierunku zakażenia SARS-CoV-2?
Podstawowym zastosowaniem domowych testów antygenowych są badania przesiewowe w kierunku SARS-CoV-2 przed wystąpieniem objawów. Przykładowe sytuacje, w których są one przydatne:
• po bliskim kontakcie z osobą, u której stwierdzono dodatni wynik testu na obecność SARS-CoV-2
• u osoby, która została narażona na zakażenie SARS-CoV-2 w wyniku podróży lub uczestnictwa w dużym zgromadzeniu
• u osób pracujących lub mieszkających w dużych skupiskach ludzkich, np. w domu opieki lub zakładzie karnym
• jeśli wymagane jest okazanie ujemnego wyniku testu, aby móc podróżować, pójść do pracy lub wziąć udział w innych zajęciach
Wprawdzie testy do wykonania w warunkach domowych mogą być przydatne w różnych sytuacjach, jednak wiele instytucji może nie akceptować takich programów przesiewowych.
Na wynik testu antygenowego mogą mieć wpływ dwa inne czynniki, które należy wziąć pod uwagę, rozważając wykonanie tego typu testu:
• czas wykonania testu i kontaktu z wirusem - przez kilka dni po zakażaniu antygeny są zwykle niewykrywalne oraz ich poziom spada, gdy organizm zaczyna bronić się przed wirusem. Jeżeli test zostanie wykonany zbyt wcześnie lub zbyt późno po zakażeniu, może nie wykazać obecności antygenów, mimo że pacjent jest de facto nosicielem wirusa SARS-CoV-2. Taki wynik określa się mianem fałszywie ujemnego.
• prawdopodobieństwo zakażenia SARS-CoV-2 - możliwe jest uzyskanie dodatniego wyniku testu antygenowego, mimo braku obecności wirusa w organizmie, co jest określane jako wynik fałszywie dodatni. Prawdopodobieństwo uzyskania wyniku fałszywie dodatniego jest większe w przypadku niskiego prawdopodobieństwa zakażenia.
Domowe testy antygenowe rzadko wykorzystuje się w diagnostyce COVID-19. Standardowym badaniem diagnostycznym jest test PCR wykonywany w laboratorium, który może zostać wykorzystany do potwierdzenia wyników testu antygenowego, w tym także badania wykonywanego w warunkach domowych.
Decyzję, czy w określonej sytuacji najbardziej odpowiedni jest test antygenowy czy też inny rodzaj testu, powinien podjąć lekarz. W przypadku wystąpienia objawów COVID-19 należy niezwłocznie skontaktować się ze specjalistą.
Zalety i wady domowego testu antygenowego w kierunku infekcji SARS-CoV-2.
Do przeprowadzenia domowego testu antygenowego na obecność SARS-CoV-2 wykorzystuje się próbkę pobraną z nosa za pomocą bawełnianej wymazówki. Zestaw testowy zawiera urządzenie, dzięki któremu można szybko odczytać wynik oznaczenia.
Oprócz testów w warunkach domowych, szybkie testy antygenowe można wykonać w gabinecie lekarskim, aptece, przychodni lub w innych placówkach medycznych albo wysyłając próbkę do laboratorium w celu analizy.
Należy rozważyć wady i zalety testów antygenowych w warunkach domowych w porównaniu z testami przeprowadzanymi w gabinecie lekarskim lub laboratorium.
Główne zalety testów antygenowych:
• Wygoda - test domowy pozwala na wykonanie go w dogodnym czasie i bez konieczności wychodzenia z domu.
• Szybkie wyniki - zestawy testowe są zaprojektowane tak, aby szybko oznaczyć próbkę i pozwalają uzyskać wynik w ciągu 15-30 minut. Jest to szczególnie ważne, jeśli badanie wykonuje się w celach przesiewowych, ponieważ umożliwia natychmiastowe rozpoczęcie izolacji w przypadku wyniku dodatniego.
• Są dostępne na receptę i bez recepty - niektóre domowe testy na obecność antygenów są dostępne wyłącznie na receptę, inne można kupić bez niej.
Możliwe wady:
• Możliwość zanieczyszczenia próbki - placówki medyczne mają ustalone protokoły, które umożliwiają prawidłowe pobranie próbki do badania. W przypadku korzystania z testu domowego, należy samodzielnie pobrać próbkę, a to wymaga dokładnego przestrzegania załączonych instrukcji, aby zminimalizować ryzyko jej zanieczyszczenia.
• Koszty nie zawsze są refundowane przez ubezpieczenie - w razie decyzji o wykonaniu testu bez recepty, konieczne będzie samodzielne pokrycie wszystkich wydatków. Domowe testy antygenowe wydawane na receptę mogą być objęte ubezpieczeniem, ale należy sprawdzić to u swojego ubezpieczyciela.
• Konieczność wykonania badań kontrolnych - wyniki testów antygenowych często wymagają potwierdzenia testem molekularnym, takim jak PCR, zwłaszcza jeśli wynik testu jest dodatni.
W przypadku chęci wykonania testu na obecność infekcji SARS-CoV-2 należy omówić z lekarzem zalety i wady tego badania w swojej sytuacji.
Interpretacja wyników testu domowego
Wynik testu podaje się jako dodatni lub ujemny, chyba że zestaw testowy nie mógł prawidłowo opracować próbki i w takim przypadku wynik może być nieważny. Wynik dodatni oznacza, że w próbce obecne są antygeny wirusa SARS-CoV-2, natomiast ujemny oznacza ich brak.
W większości przypadków wynik dodatni wskazuje na aktywny przypadek COVID-19,
ale należy go interpretować w kontekście prawdopodobieństwa uzyskania wyniku dodatniego. Jest to tzw. prawdopodobieństwo wyniku dodatniego lub ujemnego przed testem. Czynniki, które mogą mieć na to wpływ, to stopień rozprzestrzenienia się SARS-CoV-2 w danej społeczności, narażenie na kontakt z potencjalnie zakażonymi osobami oraz to, czy wystąpiły jakieś objawy.
Uwzględnienie takiego prawdopodobieństwa przed wykonaniem testu pomaga lekarzowi ocenić, czy wynik badania może być fałszywie dodatni lub fałszywie ujemny. Na podstawie tej oceny można zalecić wykonanie innego testu, np. PCR, w celu potwierdzenia.
Jeśli wynik testu domowego jest dodatni, a nawet w przypadku podejrzenia, że jest fałszywie dodatni, należy przestrzegać rygorystycznych zasad izolacji, do czasu rozmowy z lekarzem, który udzieli dokładnych wskazówek jak długo należy pozostać w odosobnieniu
Czy wyniki testów są wiarygodne?
Domowe testy na obecność antygenów są wiarygodne, lecz nie są doskonałe. Wyniki zależą od następujących czynników:
• Nieprawidłowe pobranie próbki - jeżeli próbka jest nieodpowiednia lub zanieczyszczona wynik testu może być błędny lub nieważny.
• Możliwość uzyskania wyników fałszywie dodatnich - można uzyskać wynik dodatni, nawet jeśli w rzeczywistości nie doszło do zakażenia wirusem SARS-CoV-2. Ryzyko uzyskania wyniku fałszywie dodatniego jest największe, jeżeli prawdopodobieństwo uzyskania wyniku dodatniego jest niskie przed testem.
• Zbyt wczesne lub zbyt późne wykonanie testu - wynik ujemny można uzyskać nawet w przypadku zakażenia, jeśli test jest przeprowadzany zbyt wcześnie, kiedy poziom antygenów nie jest wykrywalny. Wynik fałszywie ujemny może również wystąpić w przypadku wykonania testu zbyt późno po zakażeniu, kiedy poziom antygenów spada, a układ odpornościowy walczy z wirusem.
Lekarz może uwzględnić te czynniki podczas interpretacji wyników testu domowego. Może również doradzić, czy w celu potwierdzenia wyników wskazane byłoby wykonanie innego testu, np. PCR.
Czy niezbędne jest wykonanie dalszych testów?
W celu potwierdzenia wyników domowego testu na obecność antygenu wirusa SARS-CoV-2 może być potrzebne wykonanie dodatkowych badań. Testy molekularne, takie jak PCR, uważa się za bardziej dokładne w rozpoznawaniu aktywnego zakażenia, dlatego dodatni wynik testu domowego może być podstawą do ich wykonania.
Pytania, które można zadać lekarzowi w związku z wynikami badań
Lekarz może wyjaśnić znaczenie domowego testu na obecność antygenu SARS-CoV-2. Kilka pytań, które pomogą w rozmowie z lekarzem, to:
• Czy ze względu na wynik testu wymagane jest podjęcie szczególnych środków ostrożności?
• Czy istnieje możliwość, że wynik testu jest nieprawidłowy?
• Czy należy wykonać dalsze badania kontrolne?
Badania powiązane
Domowe testy antygenowe są tylko jednym z rodzajów testów, które zostały wprowadzone na początku pandemii COVID-19. Poniżej znajduje się porównanie domowych testów antygenowych z innymi testami w kierunku zakażenia SARS-CoV-2.
Domowe testy antygenowe w kierunku infekcji SARS-CoV-2 a test wykonany w placówce opieki zdrowotnej
Do wykonania wszystkich testów antygenowych wykorzystuje się wymaz z nosa. Próbkę można pobrać w placówce lub w domu. Lekarz, pielęgniarka lub technik z doświadczeniem w pobieraniu próbek może zapobiec potencjalnym nieprawidłowościom wynikającym z zanieczyszczenia próbki lub innym błędom. Jednak dla wielu osób wizyta u lekarza jest mniej komfortowa niż wykonanie testu w domu.
Próbki bada się szybkim testem lub w laboratorium. Szybkie testy wykonuje się w placówkach opieki zdrowotnej lub w domu. Testów wymagających analizy laboratoryjnej nie można wykonać w warunkach domowych.
Szybkie testy dostarczają wyników w czasie krótszym niż godzina, natomiast analiza laboratoryjna może potrwać od jednego do trzech dni. Badania laboratoryjne są uważane za nieco dokładniejsze od szybkich testów, ale często obydwa rodzaje wymagają potwierdzenia za pomocą testu PCR.
Domowe testy antygenowe w kierunku infekcji SARS-CoV-2 a testy PCR
Testy PCR i testy antygenowe na obecność wirusa SARS-CoV-2 są podobne pod tym względem, że wykrywają objawy zakażenia w górnych drogach oddechowych. Jednakże zamiast antygenów, testy PCR poszukują materiału genetycznego wirusa, a ta metoda testowania jest uważana za skuteczniejszą w rozpoznaniu COVID-19.
Testy antygenowe można wykonać tylko w wymazach z nosa lub nosogardła, natomiast testy PCR dodatkowo umożliwiają badanie w wymazach z gardła i próbkach śliny.
Opcje szybkich testów są dostępne zarówno dla testów PCR, jak i antygenowych, ale PCR jest częściej wykonywany w laboratorium, natomiast testy antygenowe są częściej stosowane jako szybkie testy.
Obecnie wszystkie domowe testy antygenowe są testami szybkimi. Również niektóre domowe testy PCR są szybkie, inne natomiast wymagają wysłania próbki do laboratorium. Zarówno domowe testy antygenowe jak i testy PCR są dostępne na receptę i bez recepty.
Domowe testy antygenowe w kierunku infekcji SARS-CoV-2 a testy na obecność przeciwciał
Kluczowa różnica między tymi testami polega na tym, że testy na obecność antygenów pozwalają wykryć aktualną infekcję, natomiast testy na obecność przeciwciał - infekcję przebytą.
Antygeny są wykrywalne zaraz po zakażeniu i stopniowo ich ilość maleje. Przeciwciała są wytwarzane kilka tygodni po zakażeniu i mogą utrzymywać się przez wiele miesięcy.
W związku z tym, to testy antygenowe, a nie testy na obecność przeciwciał mogą być stosowane w badaniach przesiewowych i diagnostyce COVID-19.
Testy różnią się również próbką do badania. Przeciwciała oznacza się z krwi, a antygeny z wymazu z nosa lub nosogardła.
Istnieją opcje testów domowych, zarówno antygenowych, jak i na obecność przeciwciał, ale jedyne dopuszczone domowe testy na obecność przeciwciał wymagają przesłania próbki pobranej w domu do oznaczenia w laboratorium.
Źródła:
Abbott Diagnostics Scarborough, Inc. BinaxNOW COVID-19 Ag card. Updated December 2020. Accessed April 22, 2022. https://www.fda.gov/media/141570/download
A.D.A.M. Medical Encyclopedia. COVID-19 antibody test. Updated February 7, 2021. Accessed April 22, 2021. https://medlineplus.gov/ency/article/007773.htm
A.D.A.M. Medical Encyclopedia. COVID-19 virus test. Updated February 7, 2021. Accessed April 22, 2021. https://medlineplus.gov/ency/article/007769.htm
Caliendo AM, Hanson KE. COVID-19: Diagnosis. In: Hirsch MS, ed. UpToDate. Updated April 16, 2021. Accessed April 22, 2021. https://www.uptodate.com/contents/covid-19-diagnosis
Centers for Disease Control and Prevention. Using antibody tests for COVID-19. Updated November 3, 2020. Accessed April 22, 2021. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/lab/resources/antibody-tests.html
Centers for Disease Control and Prevention. Test for past infection. Updated February 2, 2021. Accessed April 22, 2021. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/testing/serology-overview.html
Centers for Disease Control and Prevention. COVID-19 testing overview. Updated March 17, 2021. Accessed April 22, 2021. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/symptoms-testing/testing.html
Centers for Disease Control and Prevention. Interim guidelines for COVID-19 antibody testing. Updated March 17, 2021. Accessed April 22, 2021. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/lab/resources/antibody-tests-guidelines.html
Centers for Disease Control and Prevention. Test for current infection (viral test). Updated March 18, 2021. Accessed April 22, 2021. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/testing/diagnostic-testing.html
Centers for Disease Control and Prevention. Self-testing. Updated April 15, 2021. Accessed April 22, 2021. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/testing/self-testing.html
Centers for Disease Control and Prevention. Nucleic acid amplification tests (NAATs). Updated April 16, 2021. Accessed April 22, 2021. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/lab/naats.html
Kim AY, Gandhi RT. COVID-19: Management in hospitalized adults. In: Hirsch MS, ed. UpToDate. Updated March 24, 2021. Accessed April 22, 2021. https://www.uptodate.com/contents/covid-19-management-in-hospitalized-adults
McIntosh K. COVID-19: Epidemiology, virology, and prevention. In: Hirsch MS, ed. UpToDate. Updated March 31, 2021. Accessed April 22, 2021. https://www.uptodate.com/contents/covid-19-epidemiology-virology-and-prevention
Palmore TN, Smith BA. COVID-19: Infection control in health care and home settings. In: Sexton DJ, ed. UpToDate. Updated April 16, 2021. Accessed April 22, 2021. https://www.uptodate.com/contents/covid-19-infection-control-in-health-care-and-home-settings
UpToDate. COVID-19: Questions and answers. Updated April 19, 2021. Accessed April 22, 2021. https://www.uptodate.com/contents/covid-19-questions-and-answers
UpToDate. Patient education: COVID-19 overview (the basics). Date unknown. Accessed April 22, 2021. https://www.uptodate.com/contents/covid-19-overview-the-basics
US Food and Drug Administration. Antibody (serology) testing for COVID-19: Information for patients and consumers. Updated July 29, 2020. Accessed April 22, 2021. https://www.fda.gov/medical-devices/coronavirus-covid-19-and-medical-devices/antibody-serology-testing-covid-19-information-patients-and-consumers
US Food and Drug Administration. Screening for COVID-19: Deciding which test to use when establishing testing programs. Updated March 16, 2021. Accessed April 22, 2021. https://www.fda.gov/medical-devices/coronavirus-covid-19-and-medical-devices/screening-covid-19-deciding-which-test-use-when-establishing-testing-programs
US Food and Drug Administration. Coronavirus disease 2019 testing basics. Updated April 7, 2021. Accessed April 22, 2021. https://www.fda.gov/consumers/consumer-updates/coronavirus-disease-2019-testing-basics
US Food and Drug Administration. In vitro diagnostics EUAs – antigen diagnostic tests for SARS CoV-2. Updated April 22, 2021. Accessed May 2, 2021. https://www.fda.gov/medical-devices/coronavirus-disease-2019-covid-19-emergency-use-authorizations-medical-devices/in-vitro-diagnostics-euas-antigen-diagnostic-tests-sars-cov-2