Na terytorium Rzeczpospolitej Polski ustawą regulującą zawód diagnosty laboratoryjnego jest uchwalona dnia 27 lipca 2001 r. Ustawa o diagnostyce laboratoryjnej z późniejszymi zmianami. Przed wprowadzeniem tej ustawy nie było odpowiednio sformułowanych regulacji dotyczących zasad i warunków wykonywania pracy pracowników Medycznych Laboratoriów Diagnostycznych. Wprowadzenie ustawy uregulowało między innymi wymogi wykształcenia jakie powinien spełniać pracownik MLD.

‍

Uprawnienia do wykonywania czynności diagnostyki laboratoryjnej w medycznym laboratorium diagnostycznym

Ustawa o diagnostyce laboratoryjnej precyzuje miedzy innymi zakres praw podmiotowych nadającym uprawnienia występujące w określonym stosunku cywilnoprawnym dla pracowników medycznych laboratoriów medycznych do:

• pracy samodzielnej;
• pracy samodzielnej obejmującej tylko czynności diagnostyki laboratoryjnej, o których mowa w art. 2 pkt 1–3:

1. badania laboratoryjne, mające na celu określenie właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych oraz składu płynów ustrojowych, wydzielin, wydalin i tkanek pobranych dla celów profilaktycznych, diagnostycznych i leczniczych lub sanitarno-epidemiologicznych;
2. mikrobiologiczne badania laboratoryjne płynów ustrojowych, wydzielin, wydalin i tkanek pobranych dla celów profilaktycznych, diagnostycznych i leczniczych lub sanitarno-epidemiologicznych;
3. działania zmierzające do ustalenia zgodności tkankowej;

oraz czynności wykonywanych pod nadzorem diagnosty laboratoryjnego, o których mowa w art. 2 pkt 4: wykonywanie oceny jakości i wartości diagnostycznej badań, o których mowa w pkt 1–3, oraz laboratoryjnej interpretacji i autoryzacji wyniku badań;

• pracy pod nadzorem diagnosty laboratoryjnego, który kontroluje wszystkie czynności diagnostyki laboratoryjnej, o których mowa w art. 2 pkt 1–4.

‍

‍Osoby uprawnione do wykonywania czynności diagnostyki laboratoryjnej w medycznym laboratorium diagnostycznym

Osobą uprawnioną do samodzielnego wykonywania czynności diagnostyki laboratoryjnej w MLD jest:

• diagnosta laboratoryjny;
• oraz osoba posiadająca tytuł zawodowy lekarza i prawo wykonywania zawodu lekarza oraz wiedzę i umiejętności w zakresie wykonywania czynności diagnostyki laboratoryjnej, uzyskane po odbyciu szkolenia specjalizacyjnego ramach specjalizacji lekarza/lekarza dentysty lub osoba posiadająca umiejętności z zakresu węższych dziedzin medycyny, która uzyskała świadectwo potwierdzające posiadanie umiejętności, który lekarz uzyskuje po odbyciu szkolenia i zdaniu egzaminu państwowego po jego zakończeniu. Zawód lekarza i lekarza dentysty jest regulowany przez ustawę Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty .

Diagnosta laboratoryjny to osoba, która ukończyła studia wyższe na kierunku analityka medyczna i uzyskała tytuł zawodowy magistra lub ukończyła studia wyższe na kierunkach:

• biologia lub farmacja i uzyskała tytuł zawodowy magistra,
• chemia lub biotechnologia i uzyskała tytuł zawodowy magistra lub magistra inżyniera,
• weterynaria i uzyskała tytuł zawodowy lekarza weterynarii

oraz odbyła kształcenie podyplomowe, potwierdzone egzaminem, którego program nauczania opracowany jest na podstawie standardów nauczania dla kierunku analityka medyczna, albo uzyskała specjalizację I lub II stopnia lub tytuł specjalisty w dziedzinie analityki klinicznej, diagnostyki laboratoryjnej, mikrobiologii lub toksykologii. Diagnosta jest również osoba, która ukończyła studia wyższe na kierunku lekarskim i uzyskała tytuł zawodowy lekarza oraz odbyła kształcenie podyplomowe jak wyżej. Należy uściślić że osoba posiadająca tytuł zawodowy lekarza i prawo wykonywania zawodu lekarza oraz wiedzę i umiejętności w zakresie wykonywania czynności diagnostyki laboratoryjnej choć ma prawo do wykonywania samodzielnie pracy w MLD to prawo do posługiwaniu się tytułem Diagnosta laboratoryjnym w świetle art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o diagnostyce laboratoryjnej jest dopuszczalne po odbyciu studiów podyplomowych. Jedynie dodatkowe kwalifikacje uzyskane na studiach podyplomowych z analityki medycznej bądź studia jednolite uprawniają do nadawania tytułu „diagnosta laboratoryjny”. Wyjątkiem stanowi art. 7 ust. 2 ustawy o diagnostyce laboratoryjnej, który umożliwia osoba posiadająca prawo wykonywania zawodu lekarza i posiadającym jednocześnie specjalizację I lub II stopnia lub tytuł specjalisty w dziedzinie analityka kliniczna, analityka lekarska, diagnostyka laboratoryjna lub mikrobiologia, mikrobiologia i serologia, mikrobiologia lekarska, wpisanie na listę diagnostów laboratoryjnych co jest tożsame z uzyskaniem tytułu diagnosta laboratoryjnym.

Diagności laboratoryjni w trakcie pracy zawodowej kształcą się podyplomowo uzyskując tytuł specjalisty wg rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie specjalizacji i uzyskiwania tytułu specjalisty przez diagnostów laboratoryjnych. Ustawodawca wymienia 13 dziedzin, z których można uzyskać tytuł specjalisty:

1. cytomorfologia medyczna;
2. epidemiologia;
3. laboratoryjna diagnostyka medyczna;
4. laboratoryjna genetyka medyczna;
5. laboratoryjna genetyka sądowa;
6. laboratoryjna hematologia medyczna;
7. laboratoryjna immunologia medyczna;
8. laboratoryjna parazytologia medyczna;
9. laboratoryjna toksykologia medyczna;
10. laboratoryjna toksykologia sądowa;
11. laboratoryjna transfuzjologia medyczna;
12. mikrobiologia medyczna;
13. zdrowie publiczne.

W latach 2015-2019 diagności laboratoryjni w Polsce najczęściej uzyskiwali specjalizację z: medycznej diagnostyki laboratoryjnej, laboratoryjnej transfuzjologii medycznej oraz mikrobiologii medycznej.  

Akredytację do prowadzenia specjalizacji posiadają wybrane jednostki organizujące/specjalizujące:

• 7 jednostek w dziedzinie laboratoryjnej diagnostyki medycznej, łącznie 416 miejsc
• 3 jednostki w dziedzinie laboratoryjnej genetyki medycznej, łącznie 72 miejsc
• 1 jednostka w dziedzinie laboratoryjnej genetyki sądowej, łącznie 8 miejsc
• 2 jednostki w dziedzinie laboratoryjnej hematologii medycznej, łącznie 33 miejsca
• 2 jednostki w dziedzinie laboratoryjnej immunologii medycznej, łącznie 27 miejsc
• 1 jednostka w dziedzinie laboratoryjnej toksykologii medycznej, łącznie 24 miejsca
• 1 jednostka w dziedzinie laboratoryjnej toksykologii sadowej łącznie, 8 miejsc
• 4 jednostki w dziedzinie laboratoryjnej transfuzjologii medycznej, łącznie 103 miejsca
• 2 jednostki w dziedzinie mikrobiologii medycznej łącznie, 33 miejsca  .

Obecnie uruchomionych jest 9 z 13 specjalizacji w ramach podyplomowego kształcenia specjalizacyjnego dla diagnostów laboratoryjnych z dziedzin diagnostyki laboratoryjnej.

Osobami, które mają uprawnienia do wykonywania czynności diagnostyki laboratoryjnej z ograniczonymi uprawnieniami do pracy samodzielnej obejmującej tylko czynności diagnostyki laboratoryjnej, o których mowa w art. 2 pkt 1–3, opisanymi powyżej są:

• technik analityki medycznej,
• osoba posiadająca licencjat uzyskany na kierunku analityka medyczna.

Obecnie na terenie Rzeczpospolitej Polskiej nie jest możliwe kształcenie tych grup zawodowych. Od 2014 r studia na kierunku analityka medyczna/diagnostyka laboratoryjna są prowadzone tylko w trybie jednolitym, natomiast kształcenie techników analityki medycznej w szkołach policealnych zostało zlikwidowane w 2004 r.

‍

Pracownicy MLD wykonujący czynności diagnostyki laboratoryjnej pod nadzorem diagnosty laboratoryjnego to osoby, które ukończyły studia wyższe na kierunkach:

• biologia lub farmacja i uzyskały tytuł zawodowy magistra,
• chemia lub biotechnologia i uzyskały tytuł zawodowy magistra lub magistra inżyniera,
• weterynaria i uzyskały tytuł zawodowy lekarza weterynarii

Pracownicy Medycznego Laboratorium Diagnostycznego

Pracownicy Medycznego Laboratorium Diagnostycznego posiadają ograniczony kontakt z pacjentem, który często dotyczy pobierania materiału w specjalnie przygotowanym pomieszczeniu Laboratorium, aczkolwiek odgrywają nieocenioną rolę w procesie opieki nad pacjentem szpitalnym czy ambulatoryjnym. Pracownicy medycznego laboratorium diagnostycznego odpowiadają za wykonanie badań z materiału biologicznego pochodzącego od pacjenta, tym samym dostarczając informacji, które niejednokrotnie są niezbędne w wykrywaniu, rozpoznaniu, leczeniu i monitorowaniu przebiegu chorób.

Materiał biologiczny – diagnostyczny dostarczany do laboratorium, badany jest przy użyciu specjalistycznego sprzętu i zaawansowanych technik pomiarowych. Pracownicy odpowiedzialni za wykonywanie badań laboratoryjnych pracują w medycznych laboratoriach diagnostycznych zlokalizowanych w szpitalnych, przychodniach, lub w odległych od punktu pobrań materiału laboratoriach. Obecnie ograniczeniem odległości miejsca wykonywania badań od punktu pobrań są zalecenia czasu transportu materiału badanego.

Pracownicy laboratorium wykonują badania, które mają wpływ na sposób dalszego leczenia pacjenta, kontynuację lub zmianę postępowania w przebiegu leczenia. Diagności laboratoryjni są odpowiednio wykształceni i szkoleni (w ramach podyplomowego kształcenia  specjalizacyjnego) w zakresie wykonywanych czynności, a w wielu przypadkach muszą również posiadać określone uprawnienia. Pracownicy laboratoriów pełniący stanowiska kierownicze posiadają wieloletnie doświadczenie i odpowiednie wykształcenie, aby nadzorować badania wykonywane w laboratorium. Są również odpowiedzialni za przestrzeganie kontroli jakości oraz zarządzanie jakością.

Formalno-prawny nadzór nad należytym wykonywaniem czynności diagnostyki laboratoryjnej w Polsce sprawuje organ samorządowy Krajowej Izby Diagnostów Laboratoryjnych (KIDL) - Krajowa Rada Diagnostów Laboratoryjnych (KRDL), która w sposób pośredni zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy o diagnostyce laboratoryjnej jest uprawniona do kontroli i oceny wykonywania czynności diagnostyki laboratoryjnej. Kontrolę przeprowadzają i oceny dokonują wizytatorzy powołani przez KRDL spośród diagnostów laboratoryjnych . Ponadto KRDL prowadzi m.in. ewidencję laboratoriów oraz listę diagnostów laboratoryjnych .MLD, jako podmiot wykonujący działalność leczniczą jest również zobowiązane do złożenia wniosku o wpis do rejestru u wojewody właściwego dla siedziby podmiotu leczniczego.

Zadania i obowiązki pracowników laboratorium

W medycznym laboratoriach diagnostycznych dostępnych jest wiele stanowisk, zależnych od wykształcenia oraz poziomu wiedzy akademickiej i technicznej. Wprawdzie na przestrzeni czasu terminologia nazw zajmowanych stanowisk ulegała zmianom, jednak kluczowe stanowiska to nadal: kierownik laboratorium, diagnosta laboratoryjny, technik analityki medycznej, laborant czy asystent wg Rozporządzenia w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych . W publicznych zakładach opieki zdrowotnej stosuje się Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 lipca 2011 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami. Wymienione rozporządzenie przewiduje określone kwalifikacje na dane stanowisko wraz z wymogiem doświadczenia w pracy zawodowej (Tab. 1), jednakże Art. 17. Ust 3 Ustawy o diagnostyce laboratoryjnej wymusza na Ministrze Zdrowia, określenie na drodze rozporządzenia, po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Diagnostów Laboratoryjnych, wymagania, jakim powinno odpowiadać laboratorium, ze szczególnym uwzględnieniem wymagań fachowych wobec personelu i kierownika laboratorium, warunków sanitarnych pomieszczeń i urządzeń.

Tabela 1. Wybrane kwalifikacje wymagane od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami wg Rozporządzenia w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych

‍

Art. 17. Ust 3 Ustawy o diagnostyce laboratoryjnej wymusza na Ministrze Zdrowia, określenie na drodze rozporządzenia, po zasięgnięciu opinii KRDL, wymagania, jakim powinno odpowiadać laboratorium, ze szczególnym uwzględnieniem wymagań fachowych wobec personelu i kierownika laboratorium, warunków sanitarnych pomieszczeń oraz urządzeń.

Wykaz kwalifikacji niezbędnych do wykonywania zadań zawodowych na poszczególnych stanowiskach pracy w medycznym laboratorium diagnostycznym przewiduje Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 3 marca 2004 r. w sprawie wymagań, jakim powinno odpowiadać Medyczne Laboratorium Diagnostyczne (Tab. 2). Rozbieżności w przedstawionych zarządzeniach dla MLD będących jednocześnie publicznymi jednostkami ochrony zdrowia mogą powodować zróżnicowane interpretowane. Wymienione wyżej dwa rozporządzenia ustalające kwalifikacje zawodowe maja status aktu prawnego: obowiązujący.

Tabela 2. Wykaz kwalifikacji niezbędnych do wykonywania zadań zawodowych na poszczególnych stanowiskach pracy w laboratorium wg Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie wymagań, jakim powinno odpowiadać Medyczne Laboratorium Diagnostyczne.

* Dotyczy tylko osób, które w dniu wejścia w życie rozporządzenia posiadały uprawnienia do wykonywania czynności diagnostyki laboratoryjnej w    rozumieniu dotychczasowych przepisów i były zatrudnione w laboratorium.

‍

Kierownik medycznego laboratorium diagnostycznego

Kierownikiem laboratorium medycznego wg Ustawy o diagnostyce laboratoryjnej nie musi być osoba ze stopniem naukowym doktora /doktora habilitowanego czy tytułem naukowym profesora, jakkolwiek w przypadku laboratorium medycznego będącego jednocześnie jednostką instytutu badawczego bądź uczelni medycznej niejednokrotnie statuty/regulaminy instytutów czy uczelni wymagają od kierownika stopnia czy tytułu naukowego z dyscypliny nauk medycznych/farmaceutycznych. Wg Rozporządzenia w sprawie kwalifikacji wymaganych w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami, wymogiem podstawowym, które musi spełniać kierownik MLD jest wykształcenie wyższe i tytuł specjalisty lub specjalisty II stopnia w odpowiedniej dziedzinie medycyny oraz odpowiedni stażem pracy 14. Kierownikiem laboratorium może być osoba, która posiada tytuł specjalisty zgodny z profilem laboratorium.

Kierownik zakładu patomorfologii

Kierownikiem zakładu patomorfologii może być lekarz posiadający tytuł specjalisty w dziedzinie patomorfologii lub specjalisty drugiego stopnia w dziedzinie patomorfologii. Czynności diagnostyki patomorfologicznej, mają na celu ustalenie rozpoznania patomorfologicznego w celach profilaktycznych, diagnostycznych i leczniczych. Osobą uprawnioną do wykonywania czynności diagnostyki patomorfologicznej jest lekarz posiadający tytuł specjalisty w dziedzinie patomorfologii, ale również diagnosta laboratoryjny, który ma uprawnienia do wykonywania niektórych czynności diagnostyki patomorfologicznej.  

Diagnosta laboratoryjny

Osoba pełniąca tę funkcję odpowiada za wykonywanie zarówno badań rutynowych jak i wysoce specjalistycznych w procesie diagnostycznym i/lub leczniczym, wyszukiwanie i rozwiązywanie problemów (zapobieganie i rozwiązywanie problemów związanych z wynikami, próbkami lub aparatami) i przekazywanie wyników oznaczeń patologowi lub lekarzowi. Diagnosta laboratoryjny wykonuje badania mikroskopowe w próbkach krwi lub płynów ustrojowych na obecność bakterii, pasożytów, grzybów lub komórek mogących wskazywać na rozwój nowotworu lub innych chorób oraz odpowiada za monitorowanie kontroli jakości, ocenę nowych aparatów oraz wdrażanie procedur związanych z oznaczeniami. Kompetencje diagnosty laboratoryjnego są określone w standardach kształcenia absolwenta na kierunku analityka medyczna/medycyna laboratoryjna jednolitych studiów magisterskich trwających nie krócej niż 10 semestrów.

Wielu diagnostów zatrudnionych na stanowisku młodszego asystenta diagnostyki laboratoryjnej, posiadających odpowiedni tytuł zawodowy magistra specjalizuje się w określonej dziedzinie, takiej jak hematologia, chemia kliniczna, immunologia, patologia molekularna, cytogenetyka, mikrobiologia lub transfuzjologia. Niezależnie od zajmowanego stanowiska. diagnosta laboratoryjny ma prawo i obowiązek pogłębiania i aktualizowania wiedzy i umiejętności zawodowych, w tym w szczególności ma prawo do uzyskiwania tytułu specjalisty w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia zgodnie z art. 30 Ustawy o diagnostyce laboratoryjnej, którego aktem wykonawczym jest Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2017 r. w sprawie ciągłego szkolenia diagnostów laboratoryjnych, zgodne z kryteriami zawartymi w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 3 marca 2004 r. w sprawie wymagań, jakim powinno odpowiadać medyczne laboratorium diagnostyczne 8 lub Rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami z dnia 20 lipca 2011 r. podniesienie kwalifikacji przez diagnostę laboratoryjnego umożliwia mu awans na wyższe stanowisko. Każde zajmowane stanowisko pracowników podmiotów leczniczych działających w formie jednostki budżetowej ma określone wynagradzanie zasadnicze.

Technik analityki medycznej

Technik analityki medycznej to osoba, która ukończyła liceum ogólnokształcące, trzyletnie liceum profilowane, dwuletnie liceum uzupełniające oraz szkołę policealną publiczną lub niepubliczną o uprawnieniach szkoły publicznej i uzyskała tytułu zawodowy technika analityki medycznej  . W roku szkolnym 2004/2005 odbyła się ostatnia rekrutacja kandydatów szkół policealnych do klas prowadzących kształcenie w zawodzie technik analityki medycznej na mocy Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 8 maja 2004 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego.

Personel pomocniczy

W gronie pracowników medycznych laboratoriów diagnostycznych są również pracownicy nie wymienieni w ustawie o diagnostyce laboratoryjnej a będący nieoceniona pomocą w procesie wykonywania czynności laboratoryjnych. Są oni wymienieni w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 3 marca 2004 r. w sprawie wymagań, jakim powinno odpowiadać medyczne laboratorium diagnostyczne. Pracownicy tacy jak laborant, pomoc laboratoryjna, salowa/sanitariusz, sekretarka medyczna, rejestratorka medyczna, wpływają na zwiększenie wydajności pracy całego MLD.

Większość laboratoriów wymaga potwierdzonych kwalifikacji zawodowych, gwarantujących kompetencje w wybranym obszarze działania.

Podsumowanie

Wiele medycznych laboratoriów diagnostycznych poszukuje specjalistów począwszy od osób z wykształceniem policealnym po osoby o specjalistycznej wiedzy i wykształceniu. Liczba pracowników w każdym laboratorium musi być wystarczająca do obsługi liczby i złożoności wykonywanych badań, zależnych od liczby próbek i stosowanych metod badawczych. Z tej przyczyny skład osobowy każdego laboratorium może być różny. Oprócz specjalistów laboratoryjnych w laboratoriach mogą pracować również asystenci, stażyści, rezydenci, i pracownicy naukowi, jednak to diagności laboratoryjni i technicy analityki medycznej odgrywają kluczową rolę w pracy z materiałem diagnostycznym, wykonaniem oznaczeń oraz zapewnieniu dokładności, niezawodności i punktualności w wydawaniu wyników. Są to więc osoby niezmiernie ważne w procesie ochrony zdrowia, chociaż mają ograniczony kontakt z pacjentami, w przeciwieństwie do innych zawodów medycznych.

‍

‍

Opracował:
Dr. n. med. Szymon Walter de Walthoffen, Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej, Warszawski Uniwersytet Medyczny

‍

Źródła:

1. Kowalska M., Augustynowicz A., Czerw A. Regulacje prawne dotyczące wykonywania zawodu diagnosty laboratoryjnego na tle przepisów regulujących wykonywanie innych zawodów medycznych. Propozycje zmian przepisów ustawy o diagnostyce laboratoryjnej. Diagnostyka Laboratoryjna 2016;52(2):145-148
2. Art. 6 i art.6a ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej Dz.U. z 2001 r.,poz. 1083 z późn. zm. 
3. Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty Dz. U. z 1997 r., nr 28,poz. 152 z późn. zm. Dz. U. z 2019 r., poz. 537, 577, 730, 1590.
4. Art. 7 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej Dz.U. z 2001 r., poz. 1083 z późn. zm. 
5. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 listopada 2016 r. w sprawie specjalizacji i uzyskiwania tytułu specjalisty przez diagnostów laboratoryjnych Warszawa, dnia 2 grudnia Dz.U. z 2016 r., Poz. 1950
6. Dane z Centrum Egzaminów Medycznych (z dnia 28.12.2019)
7. Jednostki akredytowane do prowadzenia specjalizacji dane z Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego (z dnia 29.12.2019)
8. Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 3 października 2014 r. w sprawie warunków prowadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia Dz.U. z 2014 r., poz. 1370
9. Rozporządzenia ministra edukacji narodowej i sportu z dnia 8 maja 2004 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego Dz.U. z 2004 r., nr 114, poz. 1195, z późn. zm. 
10. Art. 6b. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej 1083 z późn. zm. 
11. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 marca 2006 r. w sprawie standardów jakości dla medycznych laboratoriów diagnostycznych i mikrobiologicznych Dz.U. z 2006 r.,nr 61, poz. 435 z późn. zm.
12. Art. 27. ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej Dz.U. z 2001 r., nr 100,poz. 1083 z późn. zm. 
13. Art. 13 ust.ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej Dz.U. z 2001 r.,nr  nr 100, poz. 1083 z późn. zm. 
14. Art. 47. ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej Dz.U. z 2001 r., nr  nr  100, poz. 1083 z późn. zm. 
15. Art. 100.ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej Dz. U. z 2011 r., nr 112, poz. 654
16. Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami z dnia 20 lipca 2011 r. Dz.U. 2011 r., nr 151, poz. 896
17. Dane zInternetowego Systemu Aktów Prawnych (ISAP) (z dnia 29.12.2019)
18. Art. 34. 1. 6) Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce Dz.U. z 2018 r., poz. 1668 z późn. zm.
19. Art. 29.2 4)Ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych Dz.U. z 2010 r., nr 96, poz. 618 z późn. zm.
20. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 3 marca 2004 r. w sprawie wymagań, jakim powinno odpowiadać medyczne laboratorium diagnostyczne Dz.U. z 2004 r., poz. 408 z późn. zm.
21. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 grudnia 2017 r. w sprawie standardów organizacyjnych opieki zdrowotnej w dziedzinie patomorfologii Dz.U. z 2017 r., poz. 2435
22. Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 24 sierpnia 2016 r. w sprawie standardów kształcenia na kierunku analityka medyczna/medycyna laboratoryjna Dz.U. z 2016 r., poz. 1434
23. Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 26 lipca 2019 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu lekarza, lekarza dentysty, farmaceuty, pielęgniarki, położnej, diagnosty laboratoryjnego,fizjoterapeuty i ratownika medycznego Dz.U. z 2019 r., poz. 1573
24. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 października 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie specjalizacji w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia Dz.U. z 2019 r., poz. 2079
25. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2017 r. w sprawie ciągłego szkolenia diagnostów laboratoryjnych Dz.U. z 2017 r., poz. 1519
26. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 lipca 2014 r. w sprawie warunków wynagradzania za pracę pracowników podmiotów leczniczych działających w formie jednostki budżetowej Dz.U. z 2014 r., poz. 954
27. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 czerwca 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków wynagradzania za pracę pracowników podmiotów leczniczych działających w formie jednostki budżetowej Dz.U. z 2019 r., poz. 1325
28. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 kwietnia 2002 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. Dz.U. z 2002 r., nr 63, poz. 571

‍

‍

‍

‍