Artykuły zamieszczone w dziale Laboratorium dostarczą Ci ogólnych informacji na temat obróbki pobranej krwi, wymazu z gardła oraz krwiodawstwa i krwiolecznictwa.
Badanie
W jakich przypadkach badanie jest wykonywane?
W jakich przypadkach badanie jest zlecane?
Co oznacza wynik?
Uwaga
Dla wielu oznaczeń nie ustalono standardowych zakresów referencyjnych. Ze względu na to, że wartości te zależą od wielu czynników takich jak: wiek, płeć, badana populacja, metoda oznaczenia, wyniki przedstawione jako wartości liczbowe mają różne znaczenie w różnych laboratoriach. Wynik powinien zawierać zakres referencyjny dla konkretnego oznaczenia. Lab Tests Online zaleca, aby pacjent przedyskutował wyniki testu z lekarzem. Dodatkowe informacje na temat zakresów referencyjnych są dostępne w artykule:
Testy molekularne na obecność CIVID-19 są przeznaczone do wykrywania aktywnego zakażenia wirusem SARS-CoV-2 powodującym COVID-19.
Najbardziej znany test molekularny jest oparty na metodzie laboratoryjnej zwanej łańcuchową reakcją polimerazy z odwrotną transkrypcją (RT-PCR), często w skrócie określaną jako PCR.
Testy PCR i molekularne działają na zasadzie poszukiwania materiału genetycznego wirusa w próbce testowej, którą zwykle pobiera się w formie wymazu z nosa lub gardła. Testy molekularne analizowane w laboratorium uznaje się za najdokładniejszą metodę rozpoznania COVID-19.
Informacje o testach
Cel wykonania testu
Zadaniem testów PCR i molekularnych jest ustalenie czy u osoby badanej występuje aktywna forma zakażenia koronawirusem znanym jako SARS-CoV-2. Test można wykorzystać w rozpoznaniu, badaniach przesiewowych i monitorowaniu choroby.
Testy molekularne wykonuje się, jeżeli u osoby badanej występują objawy COVID-19. Służy do badań przesiewowych u osób bezobjawowych, u których mogło dojść do ekspozycji na wirus, na przykład przez bliski kontakt z osobą zakażoną.
Czasami test molekularny wykonuje się w celu potwierdzenia wyników innych rodzajów oznaczeń, na przykład po wykonaniu szybkiego testu w warunkach domowych lub testu antygenowego.
Co się oznacza?
Testy molekularne są przeznaczone do wykrywania obecności SARS-CoV-2 poprzez pomiar bardzo niewielkich ilości wirusa w materiale genetycznym.
Aby przeprowadzić test, z próbki izoluje się, a następnie wielokrotnie kopiuje materiał genetyczny. Materiał genetyczny można analizować pod kątem śladowych ilości SARS-CoV-2, a dzięki procesowi kopiowania, można wykryć naprawdę niskie miano wirusa.
Kwasy nukleinowe to materiał genetyczny poddawany analizie, a proces kopiowania nosi nazwę amplifikacji. Tego rodzaju techniki oznaczeń molekularnych określa się mianem amplifikacji kwasu nukleinowego (NAAT).
Istnieją różne rodzaje metod laboratoryjnych do przeprowadzania tego typu badań. Test RT-PCR jest powszechnie stosowany w badaniach na obecność COVID-19. Inne metody stosowane w ramach techniki NAAT to między innymi termiczna amplifikacja kwasów nukleinowych za pośrednictwem pętli (LAMP), amplifikacja sterowana transkrypcją (TMA), reakcja amplifikacji endonukleazy (NEAR), aplikacja metodą wypierania nici (SDA), zgrupowane, regularnie rozmieszczone, krótkie, powtarzające się sekwencje palindromowe (CRISPR) i amplifikacja zależna od helikazy (HDA).
Tego typu techniki laboratoryjne stosuje się nie tylko w odniesieniu do COVID-19, lecz również do wykrywania innych rodzajów wirusów, które można oznaczyć w tej samej próbce, jak również różnych szczepów grypy.
Kiedy należy wykonać test PCR lub molekularny na obecność COVID-19?
Test molekularny na obecność COVID-19 może być przydatny w wielu okolicznościach.
U osób z objawami COVID-19 test PCR i inne testy molekularne uznaje się za najbardziej wiarygodną metodę rozpoznania. W takich przypadkach test wykorzystuje się w procesie rozpoznania.
Testy molekularne można również wykonywać w celach przesiewowych. U osób bezobjawowych test molekularny wykonuje się:
• po bliskim kontakcie z osobą, u której rozpoznano COVID-19,
• w przypadku wystąpienia czynników wysokiego ryzyka transmisji wirusa, na przykład podczas podróży lub przebywania w dużym skupisku ludzkim,
• u osób zamieszkałych lub pracujących w zakładzie karnym, domu opieki czy schronisku dla bezdomnych, gdzie ryzyko rozprzestrzenienia się wirusa lub ciężkich przypadków COVID-19 wzrasta,
• przed procedurą medyczną, taką jak zabieg chirurgiczny lub zabieg, podczas którego dochodzi do uwalniania maleńkich cząstek powietrza zwanych aerozolami,
• przed rozpoczęciem leczenia mającego wpływ na układ odpornościowy,
• w przypadku konieczności przedstawienia ujemnego wyniku testu w miejscu pracy, dla celów podróży lub wzięcia udziału w innych działaniach.
Testy molekularne na obecność COVID-19 mają wiele zastosowań, dlatego lekarz najlepiej wyjaśni pacjentowi, czy ten typ testów jest odpowiedni w jego sytuacji.
Należy również pamiętać, że wykonanie badania testem PCR lub innym testem molekularnym może zależeć od dostępności testów w danym regionie. W przypadku ograniczonych zasobów, niektóre zastosowania testów będą traktowane priorytetowo.
Wybór testu PCR lub innego testu molekularnego na obecność COVID-19
W jaki sposób poddać się badaniu?
Możliwość wykonania testu PCR lub molekularnego zależy od indywidualnych okoliczności.
W przypadku wystąpienia objawów COVID-19, należy skontaktować się z lekarzem. Jeżeli objawy są poważne należy udać się do szpitala lub wezwać pogotowie ratunkowe. Lekarz może zlecić diagnostykę molekularną. Podobnie w przypadku uzyskania dodatniego wyniku szybkiego testu, testu antygenowego lub testu wykonywanego w warunkach domowych, należy skontaktować się z lekarzem, który może zdecydować o potwierdzeniu tego wyniku za pomocą badania PCR lub molekularnego.
W niektórych przypadkach, na przykład po bliskim kontakcie z osobą z COVID-19, lekarz może zlecić wykonanie testu jako badania przesiewowego w kierunku infekcji SARS-CoV-2, nawet w przypadku braku objawów.
Lekarz może pobrać próbkę do badania w swoim gabinecie albo skierować pacjenta do innej placówki, na przykład laboratorium lub cię do innej lokalizacji, takiej jak laboratorium lub punkt mobilny, gdzie można pobrać wymaz z nosa lub gardła.
Nie wszystkie testy PCR wymagają skierowania. W wielu przypadkach wystarczy bezpośrednio kontakt z laboratorium lub placówką opieki zdrowotnej. Niektóre testy molekularne COVID-19 są wykonywane w miejscu opieki nad pacjentem co oznacza, że wynik można uzyskać bez konieczności wysyłania próbki do laboratorium. Szybkie testy, jak również testy wykonywane w warunkach domowych mogą wymagać potwierdzenia testem molekularnym analizowanym przez laboratorium.
Czy można wykonać test w warunkach domowych?
Testy PCR do wykonania w warunkach domowych można zakupić na receptę lub bez recepty. Badania molekularne na obecność COVID-19 wykonywane w warunkach domowych dzielą się na dwie kategorie:
• Samodzielne pobranie materiału w warunkach domowych: Test polega na samodzielnym pobraniu wymazu z nosa albo gardła lub pobranie próbki śliny i wysłanie próbki do laboratorium. Wyniki są zazwyczaj dostępne po kilku dniach.
• Testy samodzielnie wykonywane w warunkach domowych: Również polegają na samodzielnym pobraniu próbki, lecz jest ona następnie analizowana w warunkach domowych z użyciem załączonego zestawu testowego. Wynik zazwyczaj uzyskuje się po 30 minutach.
W przypadku każdego testu wykonywanego w warunkach domowych należy przestrzegać załączonych instrukcji, co pozwoli prawidłowo pobrać próbkę i uniknąć ewentualnych źródeł jej skażenia.
Wprawdzie testy wykonywane w warunkach domowych zazwyczaj są dokładne, jednak uważa się, że ich wiarygodność jest niższa niż testów laboratoryjnych.
W przypadku uzyskania testu dodatniego należy skontaktować się z lekarzem, który prawdopodobnie zleci wykonanie testu PCR. Może również zachodzić konieczność poinformowania służb sanitarnych odpowiedzialnych za kontrolę liczby zachorowań.
Ile kosztuje test?
Koszt testu PCR lub innego testu molekularnego zależy od miejsca pobrania próbki, metody oznaczenia, tego czy badanie zostało zlecone przez lekarza oraz posiadania przez osobę badaną ubezpieczenia zdrowotnego.
Koszt obejmuje wizytę lekarską, pobranie wymazu z nosa lub gardła przez technika oraz wykonanie badania molekularnego w laboratorium. Jeżeli test zostanie zlecony przez lekarza, większość tej kwoty pokrywa ubezpieczenie, a pacjent może zostać obciążony kosztami dodatkowymi. W niektórych przypadkach całość badania na obecność COVID-1 pokrywają programy rządowe.
Testy wykonywane w warunkach domowych nie są przepisywane przez lekarza i zazwyczaj nie są objęte ubezpieczeniem. Koszt takiego testu wynosi zazwyczaj poniżej 150 USD.
W celu ustalenia, który test jest najbardziej odpowiedni i jakie byłyby jego koszty, należy porozmawiać z lekarzem prowadzącym i z ubezpieczycielem.
Wykonanie testu molekularnego na obecność COVID-19
Testy molekularne na obecność COVID-19 zazwyczaj wykonuje się w próbkach pobranych z dróg oddechowych. W większości przypadków pobiera się wymaz z nosa lub gardła. Niektóre badania można też wykonać w próbce śliny.
W zależności od określonego testu molekularnego próbkę można pobrać w różnych placówkach, na przykład w szpitalu, gabinecie lekarskim, przychodni, mobilnym punkcie wymazowym, aptece, laboratorium, a nawet w domu.
Przed wykonaniem testu
Do wykonania testu na obecność COVID-19 nie jest potrzebne specjalne przygotowanie.
W przypadku testów wykonywanych w warunkach domowych należy postępować zgodnie z instrukcjami dezynfekcji powierzchni, na której będzie przygotowywany zestaw testowy, aby uniknąć zanieczyszczenia, które może mieć wpływ na oznaczaną próbkę.
Podczas testu
Procedury podczas wykonywania testu mogą się różnić w zależności od rodzaju próbki. Mogą być wymagane wymazy z nosa lub gardła. Materiał pobiera wsuwając bawełnianą wymazówkę do nosa lub gardła, pozostawiając ją na kilka sekund, a następnie kilkukrotnie obracając ją wokół własnej osi. Próbkę można pobrać z obu nozdrzy.
Niektóre osoby odbierają ten zabieg jako nieprzyjemny, zwłaszcza, jeżeli wymaga głębszego wsunięcia wymazówki do nozdrza, aby dotrzeć do nosogardzieli, która znajduje się za nosem. Może dojść do łzawienia oczu, zakrztuszenia lub wzdrygnięcia się. Cały proces trwa zwykle kilka minut i nie powoduje długotrwałego bólu.
Niektóre testy molekularne można wykonać w próbce śliny. Wymaga to zebrania w ustach odpowiedniej ilości śliny i przeniesienia jej do probówki.
Po teście
Po pobraniu próbki można opuścić punkt wykonywania badań. Nie powinny wystąpić żadne skutki uboczne.
Sam test nie wymaga ograniczeń aktywności, jednak w przypadku wykonywania badania z powodu występujących objawów lub potencjalnej ekspozycji na wirus SARS-CoV-2 należy przestrzegać odpowiednich środków ostrożności, aby zapobiec potencjalnej transmisji wirusa. Obejmuje to unikanie bliskiego kontaktu z innymi ludźmi, unikanie dużych skupisk ludzkich, noszenie maseczki i częste mycie rąk.
Wyniki testów PCR i molekularnych na obecność COVID-19
Otrzymanie wyników
Jeżeli próbkę wysyła się do laboratorium, wynik jest zwykle dostępny w ciągu 1 – 3 dni roboczych. Czas wykonania zależy od zapotrzebowania na badania i dostępnych zasobów. Wynik może zostać przekazany drogą telefoniczną, elektroniczną lub listownie.
Dostępne są również szybkie testy PCR wykonywane w miejscu opieki nad pacjentem, a ich wynik jest dostępny w czasie do 30 minut. Próbkę oznacza się w placówce, w której została pobrana, bez konieczności wysyłania jej do laboratorium. Niektóre z testów wykonywanych w warunkach domowych mają podobny charakter.
Interpretacja wyników
Wynik zazwyczaj podaje się jako dodatni lub ujemny.
Wynik dodatni oznacza, że w badanej próbce znaleziono ślady materiału genetycznego wirusa SARS-CoV-2 Jest to wystarczające do rozpoznania COVID-19, nawet jeżeli nie występują objawy choroby. W przypadku uzyskania wyniku dodatniego konieczne jest podjęcie środków zapobiegających transmisji wirusa, jeżeli brak jest widocznych objawów choroby. W celu uzyskana informacji dotyczących izolacji i kwarantanny należy porozmawiać z lekarzem i zapoznać się z wytycznymi Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób (CDC).
Wynik ujemny wskazuje na brak materiału genetycznego wirusa w próbce, co zazwyczaj oznacza brak infekcji COVID-19. Jeżeli jednak test wykonuje się wkrótce po zakażeniu, można uzyskać wynik fałszywie ujemny.
Lekarz powinien sprawdzić wynik testu i wyjaśnić, jakie są jego konsekwencje dla zdrowia pacjenta.
Czy wyniki testów są dokładne?
Żadne z badań laboratoryjnych nie daje 100% dokładności, jednak PCR i inne testy molekularne są powszechnie uważane za najbardziej niezawodną metodę rozpoznania COVID-19.
Test pozwala wykryć nawet bardzo małe ilości materiału genetycznego SARS-CoV-2, rzadko zdarza się, aby wynik testu był dodatni u osoby niezakażonej lub u osoby, która nie przechodziła niedawno infekcji. Wynik ujemny zazwyczaj jest dokładny, jednak sporadycznie zgłaszano wyniki fałszywie ujemne, kiedy nie wykryto wirusa w próbce od osoby zakażonej.
Wprawdzie testy molekularne charakteryzuje duża niezawodność, jednak różne czynniki mogą wpływać na ich dokładność. Część ciała, z której pobierany jest materiał do badania, odpowiednie pobranie próbki i postępowanie z nią oraz metoda analizy laboratoryjnej mogą mieć wpływ na wynik.
Szybkie testy wykonywane w miejscu opieki nad pacjentem są zazwyczaj wiarygodne, lecz mogą być mniej precyzyjne niż analizy laboratoryjne. Z tego powodu wyniki szybkich testów PCR można potwierdzić wykonując oznaczenie w laboratorium.
Czy niezbędne jest wykonanie dalszych testów?
W wielu przypadkach po wykonaniu testu molekularnego nie są konieczne żadne dodatkowe badania. Ponowne wykonanie oznaczenia molekularnego można zlecić w przypadku wątpliwości dotyczących pierwszego wyniku. W celu oceny stanu pacjenta objawowego można wykorzystać szeroki zakres innych testów. Najpełniejszej informacji o ewentualnych badaniach kontrolnych zalecanych w określonym przypadku może udzielić lekarz prowadzący.
Pytania, które można zadać lekarzowi w związku z wynikami badań
Poniższe pytania mogą być pomocne podczas omawiania wyników testu na obecność COVID-19 z lekarzem:
• Jaki rodzaj testu molekularnego został wykonany i jak dokładna jest ta metoda?
• Czy w oparciu o wynik testu należy podjąć specjalne środki ostrożności związane z COVID-19?
• Czy jest jakaś korzyść z powtarzania testu?
• Czy istnieją inne rodzaje testów, które mogą być pomocne w danej sytuacji?
Testy powiązane
Od czasu pojawienia się pandemii koronawirusa szybko opracowano różne rodzaje testów. Znajomość różnic między nimi może pomóc w zrozumieniu roli, jaką każdy z nich odgrywa w opiece medycznej w związku z COVID-19. Poniższa tabela i kolejne sekcje wyjaśniają podobieństwa i różnice między dostępnymi typami badań na obecność COVID-19:
Czym się różni metoda PCR od testu antygenowego COVID-19?
Zarówno metoda PCR jak i test antygenowy antygenów służą wykryciu aktywnego zakażenia SARS-CoV-2, lecz tę informację uzyskuje się w różny sposób.
Testy molekularne i PCR mają za zadanie znalezienie materiału genetycznego SARS-CoV-2. Testy antygenowe wykrywają obecność określonego typu białka, zwanego antygenem, które jest obecne na zewnątrz samego wirusa.
Zarówno testy molekularne jak i antygenowe można wykonać w próbce pobranej z nosa, lecz testy molekularne można również wykonać w próbce śliny lub wymazie z gardła. Obydwa typy oznaczeń wykonuje się w laboratorium lub za pomocą szybkiego testu w miejscu opieki nad pacjentem.
Ogólnie PCR uznaje się za metodę dokładniejszą niż testy antygenowe, a w niektórych przypadkach oznaczenie PCR wykonuje się w celu potwierdzenia wyniku testu antygenowego.
Czym się różni metoda PCR od testu COVID-19 na obecność przeciwciał?
Test PCR i na obecność przeciwciał służą różnym celom. PCR koncentruje się na aktywnej infekcji wirusowej, a test na obecność przeciwciał na poszukiwaniu oznak przebytej infekcji.
Układ odpornościowy wytwarza przeciwciała jako wspomaganie organizmu w walce z infekcją. Zazwyczaj przeciwciała powstają po kilku tygodniach od zakażenia, więc ten rodzaj testu nie służy do stwierdzenia aktywnej infekcji COVID-19.
Inne powiązane testy
• Testy PCR na obecność COVID-19
• Testy antygenowe COVID-19 do wykonania w warunkach domowych
• Testy antygenowe COVID-19 do wykonania w warunkach domowych
• Testy na obecność przeciwciał do wykonania w warunkach domowych
