• ‍Test molekularny (RT-PCR) lub test antygenowy: w celu rozpoznania zakażenia SARS-CoV-2 (COVID-19),
• Test na obecność przeciwciał (serologiczny): w celu wykrycia przeciwciał przeciwko SARS-CoV-2, wskazujących na przebytą infekcję, jako pomoc w kontroli pandemii.

• Test molekularny lub antygenowy: W przypadku objawów infekcji SARS-CoV-2 i/lub kontaktu z osobą zakażoną,
• Test na obecność przeciwciał: U osoby, u której potwierdzono lub podejrzewano zakażenie COVID-19, w celu stwierdzenia obecności przeciwciał przeciwko wirusowi.

‍

• Test molekularny: W celu rozpoznania trwającej infekcji pobiera się wymaz z nosogardła, nosa i/lub gardła; czasami pobiera się próbkę śliny.
• Test na obecność przeciwciał: Próbka krwi pobrana z żyły lub opuszki palca

W celu uzyskania wiarygodnych wyników niezbędne jest prawidłowe pobranie odpowiednich próbek.

• Badania metodą RT-PCR: Preferowaną próbką jest wymaz z nosogardła. Do pobrania próbki pacjent odchyla głowę do tyłu, a osoba wykonująca zabieg delikatnie wsuwa wymazówkę do jednego nozdrza aż do momentu wyczucia oporu (około 5 cm), następnie po odczekaniu kilku sekund, pobiera materiał, pocierając wymazówką o ścianki. Badanie nie jest bolesne, lecz może być nieprzyjemne, bo powoduje łzawienie oczu i krótkotrwały kaszel. Jeżeli pobranie materiału z nosogardła nie jest możliwe, wytyczne CDC dopuszczają wykonywanie oznaczeń w innych próbkach z układu oddechowego, takich jak wymaz z tylnej ściany gardła lub z nozdrza. Czasami jednocześnie pobiera się obydwie próbki, aby zwiększyć szansę na pozyskanie wystarczającej wirusa. Obydwie próbki można umieścić w jednej probówce transportowej i w ten sposób przesłać do laboratorium. Czasami pobiera się próbkę śliny, w tym celu pacjent musi napluć do odpowiedniego pojemnika.
• Badania na obecność przeciwciał: Krew pobrana z żyły łokciowej lub kilka kropli krwi z nakłucia opuszki palca.

‍

Nie

COVID-19 to nazwa infekcji i choroby spowodowanej przez nowy szczep koronawirusa o nazwie SARS-CoV-2. Testy diagnostyczne na obecność COVID-19 pozwalają wykryć materiał genetyczny (RNA) wirusa lub białka wirusa (antygeny) w próbce pobranej z dróg oddechowych. Testem serologicznym COVID-19 wykrywa się przeciwciała wytworzone w odpowiedzi na zakażenie.

SARS-CoV-2 jest nowym wirusem, który pojawił się w grudniu 2019 roku i rozprzestrzenił się na cały świat z niepokojącą szybkością, w wyniku czego Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ogłosiła pandemię, a amerykański Departament Zdrowia i Opieki Społecznej ogłosił stan zagrożenia zdrowia publicznego. W miarę trwania pandemii naukowcy badają wirusa i poszerzają wiedzę na temat zakażenia COVID-19.

Istnieje siedem koronawirusów, które atakują ludzi. Większość powoduje łagodne lub umiarkowane objawy ze strony układu oddechowego, jednak zakażenie SARS-CoV-2 ma charakter podobny do MERS (bliskowschodni zespół niewydolności oddechowej) i SARS (zespół ostrej ciężkiej niewydolności oddechowej), ponieważ może mieć ostrzejszy przebieg i w niektórych przypadkach prowadzić do zapalenia płuc, a nawet zgonu.

SARS-CoV-2 jest nowym wirusem, więc wszyscy są potencjalnie podatni na zakażenie, a obecnie nie wiadomo jeszcze, w jakich przypadkach występują poważne powikłania. W przeciwieństwie do sezonowej grypy, która również może mieć ciężki przebieg i powodować zgon pacjenta, nie istnieją na razie szczepienia ani metody leczenia swoiste dla SARS-CoV-2.

Około 1 – 2 tygodni po zarażeniu organizm zaczyna wytwarzać przeciwciała przeciwko wirusowi, a ich poziom stopniowo wzrasta z czasem. Jednak nie wiadomo jeszcze, jak długo trwa ich produkcja i czy zapewniają one odporność, chroniąc przed ponownym zakażeniem. (Informacje ogólne dotyczące przeciwciał, znajdują się tu: IgG, IgM).

W niektórych przypadkach infekcja może przebiegać bezobjawowo lub objawy mogą być nieznaczne, lecz mimo to chory może zarażać inne osoby („cichy nosiciel”). Zgodnie ze wstępnymi danymi w 80% przypadków nie występują żadne objawy lub mają one łagodny albo umiarkowany charakter i osoba zarażona wraca do zdrowia w ciągu 1 – 2 tygodni. Objawy COVID-19 pojawiają się zazwyczaj od 2 do 14 dni od kontaktu z wirusem. Dotychczasowe badania wskazują, że średni czas od ekspozycji do rozwoju choroby (okres inkubacji) wynosi około 5 dni, a u 97% osób, u których wystąpiły objawy, miało to miejsce w ciągu 11 dni.

Główne objawy towarzyszące COVID-19 to kaszel, spłycony oddech lub problemy z oddychaniem. Może również wystąpić gorączka, dreszcze, drgawki z dreszczami, ból mięśni, ból głowy, ból gardła i utrata węchu lub smaku. Objawy mogą pojawiać się okresowo, a chwilami pacjent może czuć się lepiej. U dzieci i niemowląt choroba ma zazwyczaj lżejszy przebieg.

Ryzyko nasilonej infekcji wzrasta wraz z wiekiem i występowaniem chorób współistniejących, takich jak choroby serca, choroby płuc, nadciśnienie, cukrzyca lub upośledzenie układu odpornościowego. U niektórych pacjentów dochodzi do zapalenia płuc, a w najcięższych przypadkach niezbędne jest zastosowanie respiratora w celu zapewnienia dopływu odpowiedniej ilości tlenu do organizmu. Mimo, iż  COVID-19 jest zasadniczo infekcją układu oddechowego badania wykazują, że może upośledzać również funkcję innych narządów jak serce, mózg i nerki. W ekstremalnych przypadkach COVID-19 może doprowadzić do niewydolności narządów, a nawet do śmierci.
‍

Testy COVID-19

Zazwyczaj pierwsze objawy COVID-19 nie różnią się od zwykłego przeziębienia lub infekcji górnych dróg oddechowych, dlatego w celu stwierdzenia obecnej lub przebytej choroby niezbędne jest wykonanie testów.

• Reakcja łańcuchowa polimerazy z odwrotną transkrypcją (RT-PCR) — większość testów na obecność aktywnej infekcji SARS-CoV-2 oparta jest na metodzie RT-PCR, która pozwala wykryć RNA wirusa w próbce z układu oddechowego pacjenta. PCR jest metodą laboratoryjną stosowaną w celu uzyskania wielu kopii krótkich odcinków DNA z bardzo małej próbki DNA, tak aby stały się one wykrywalne. Proces ten nosi nazwę amplifikacji i został dokładniej opisany w artykule dotyczącym PCR. Etap odwrotnej transkrypcji pozwala na przekształcenie RNA wirusa w DNA, dzięki czemu można następnie zastosować metodę PCR.
• Szybkie testy antygenowe: pozwalają wykryć białka wirusa SARS-CoV-2  w próbkach pobranych z dróg oddechowych. Główną ich zaletą jest ich szybkość (kilka minut) i prostota wykonania zatem mogą być wykonane za pomocą prostych urządzeń, także typu POCT (przyłóżkowych). Aktualnie czułość tych testów jest nieco niższa niż testów molekularnych zatem wyniki ujemne mogą nie wykluczać zakażenia.
• Badanie krwi na obecność przeciwciał (całkowite, IgG, IgM) przeciwko SARS-CoV-2 (badanie serologiczne). Wykrywa się obecność przeciwciał wytworzonych przez układ odpornościowy organizmu w odpowiedzi na SARS-CoV-2. Testy serologiczne w kierunku COVID-19 pozwalają potwierdzić wcześniejsze zakażenie, jednak oznaczenie przeciwciał nie jest preferowaną metodą rozpoznania aktywnego zakażenia. Przeciwciała pojawiają się dopiero po 1 – 2 tygodniach od infekcji, więc mogą nie zostać wykryte we wczesnej fazie choroby. Opracowano też szybkie testy na obecność  przeciwciał. Wynik dodatni lub ujemny uzyskuje się zazwyczaj we krwi pobranej poprzez nakłucie opuszki palca. (Dalsze informacje dotyczące przeciwciał zwanych również immunoglobulinami dostępne są w artykule o Immunoglobuliny).  

‍

‍

Testy COVID-19 RT-PCR można wykonywać w procesie rozpoznania zakażenia SARS-CoV-2 i wspomagania przy podejmowaniu decyzji dotyczących leczenia.

Testy na obecność przeciwciał (serologiczne) mają na celu stwierdzenie przebytej ekspozycji na wirusa SARS-CoV-2 i obecności przeciwciał, nawet jeżeli u pacjenta nie wystąpiły żadne objawy. Organy ochrony zdrowia mogą również wykonywać testy serologiczne w celu śledzenia zakresu obecnej pandemii. Należy pamiętać, że oznaczenie przeciwciał nie jest preferowaną metodą rozpoznania aktywnego zakażenia. Przeciwciała pojawiają się dopiero po 1 – 2 tygodniach od infekcji, więc mogą nie zostać wykryte we wczesnej fazie choroby. Ich wytwarzanie może trwać od jednego do dwóch tygodni od zachorowania, więc testy mogą nie wykryć wczesnej fazy infekcji.

‍

‍

Covid - 91 RT-PCR

Test może zostać zlecony w przypadku występowania objawów wskazujących na zakażenie SARS-CoV-19, szczególnie jeśli pacjent miał kontakt z osobą z COVID-19 i/lub jest w grupie podwyższonego ryzyka zakażenia. Zakażenie można podejrzewać w przypadku następujących objawów:

• Gorączka
• Kaszel
• Płytki oddech
• Objawy grypopodobne (osłabienie, czasami z powtarzającymi się dreszczami)
• Ból mięśni
• Ból głowy
• Ból gardła
• Nagła utrata smaku lub węchu

Centra Zapobiegania i Kontroli Chorób (CDC) opracowały wytyczne w zakresie konieczności wykonania testów, lecz ostateczną decyzję dotyczącą badań podejmuje lekarz prowadzący oraz krajowe i lokalne organy ochrony zdrowia.

Nie każdy przypadek wymaga wykonania testu. U większości zakażonych objawy są łagodne lub umiarkowane i mogą oni leczyć się w warunkach domowych niezależnie od wyniku testu. W takiej sytuacji pozostanie w domu w celu wyzdrowienia może być bezpieczniejsze niż wizyta w placówce opieki medycznej – zarówno dla pacjenta jak i dla pracowników ochrony zdrowia. Ponadto, nie zatwierdzono dotychczas żadnej terapii swoistej dla tego wirusa, więc wyniki testu nie będą miały wpływu na sposób leczenia.

Wyniki badań mogą być jednak pomocne przy podejmowaniu decyzji np. o tym, czy należy pozostać w izolacji, pozostać w domu zamiast iść do pracy i/lub poinformować osoby, z którymi utrzymuje się bliskie kontakty.

CDC regularnie aktualizuje wytyczne dotyczące ustalenia, kto powinien zostać poddany testowi metodą RT-PCR. Aktualne zalecenia w tym zakresie można znaleźć na stronie internetowej Evaluating and Testing Persons for Coronavirus Disease 2019 (COVID-19).

W miarę rozwoju obecnej sytuacji, testy RT-PCR mogą być wykonywane na coraz szerszą skalę, na przykład u osób przyjmowanych do szpitala, bez względu na przyczynę. Wyniki mogą pomóc w ustaleniu, czy pacjentów takich należy izolować podczas hospitalizacji. Testy można również wykorzystywać w celu ustalenia, z kim kontaktowała się osoba zarażona, jak również jako badanie przesiewowe u pracowników, w celu stwierdzenia aktywnych infekcji.

Badanie krwi na obecność przeciwciał (serologiczne)

Badanie krwi na obecność przeciwciał zleca się w celu sprawdzenia, czy w organizmie wytworzyły się przeciwciała przeciwko SARS-CoV-2, nawet w przypadku braku objawów. Zasady określające, kto będzie badany na obecność przeciwciał mogą ulec zmianie w miarę akceptacji kolejnych testów serologicznych przez FDA i wprowadzania ich na rynek.

‍

Testy RT-PCR

• Dodatni wynik testu PCR-RT oznacza duże prawdopodobieństwo aktywnej infekcji COVID-19 i podejrzenie, że osoba badana może zarażać innych. Wynik nie określa, kiedy doszło do zarażenia, ani jakie będzie nasilenie objawów.
• Ujemny wynik testu PCR-RT oznacza, że w chwili wykonania testu osoba badana prawdopodobnie nie jest zarażona. Jednak do zarażenia może dojść później. Jeżeli występują objawy ze strony układu oddechowego, wynik ujemny może oznaczać inny stan kliniczny (np. grypę). Możliwe jest również, że ilość wirusa SARS-CoV-2 w próbce nie jest wystarczająca do jego wykrycia. Może to być spowodowane nieprawidłowym pobraniem próbki albo zbyt wczesnym stadium zakażenia, aby wykryć wirusa.

Szybkie testy antygenowe

• Dodatni wynik testu oznacza duże prawdopodobieństwo infekcji SARS-CoV-2 i podejrzenie, że badany może zakażać..
• Ujemny wynik testu antygenowego oznacza, że osoba badana prawdopodobnie nie jest zakażona. •

Jednak szybkie testy antygenowe mogą dawać wyniki fałszywie ujemne lub czasem także fałszywie dodatnie, wskazujące na obecność zakażenia gdy faktycznie badany nie jest zakażony wirusem. Ilość antygenu w próbce może ulegać obniżeniu im dłużej trwają objawy zakażenia. Próbki pobrane z układu oddechowego do testu antygenowego w okresie 5-7 dni po wystąpieniu objawów  częściej mogą dawać wyniki ujemne niż testy RT-PCR. Jeśli wynik testu antygenowego jest ujemny a występują objawy kliniczne jak przy COVID-19 należy potwierdzić wynik testem RT-PCR, który jak dotychczas stanowi tzw „złoty standard”.

‍

Test na obecność przeciwciał (serologiczny)

• Dodatni wynik testu na obecność przeciwciał wskazuje na przebytą infekcję SARS-CoV-2. Może to oznaczać, że pacjent posiada odporność na wirusa i nie zarazi się ponownie.  Jednak SARS-CoV-2 jest nowym patogenem i nadal nie ma pewności, czy wcześniejsza infekcja zapewnia odporność, a jeśli tak, to jak długo.
• Ujemny wynik testu oznacza, że układ odpornościowy nie wytworzył przeciwciał przeciwko zakażeniu czyli, że osoba badania nie przebyła infekcji SARS-CoV-2. Jednak wynik może również być ujemny, jeżeli test został wykonany zbyt wcześnie po zakażeniu, kiedy liczba przeciwciał w organizmie nie jest jeszcze wykrywalna. Według CDC, poziom przeciwciał można oznaczyć ciągu 1 – 2 tygodni od zachorowania, chociaż w niektórych przypadkach wytworzenie przeciwciał może  trwać dłużej.

‍

Czy w przypadku narażenia na kontakt z chorym na COVID-19 lub wystąpienia objawów ze strony układu oddechowego należy poddać się dobrowolnej kwarantannie?

Specjaliści ochrony zdrowia zalecają, aby osoby narażone na styczność z koronawirusem poprzez kontakt z osobą zakażoną lub z podejrzeniem zakażenia, poddały się 14-dniowej kwarantannie nawet, jeżeli nie występują u nich objawy lub nie wykonały testu. Nie każdy chory zdaje sobie sprawę z rozwijającej się infekcji, ale w przypadku objawów ze strony układu oddechowego należy poddać się dobrowolnej kwarantannie przez okres 14 dni.

Czy osoba zarażona, która nie ma objawów może przenosić wirusa?

Tak. U niektórych zakażenie SARS-CoV-2 przebiega bezobjawowo, lecz mimo to mogą nadal zarażać inne osoby (nosiciele), dlatego ważne jest, aby po kontakcie z osobą chorą na COVID-19 poddać się kwarantannie, nawet w przypadku braku objawów.

Czy osoba bez objawów choroby powinna wykonać badanie na obecność wirusa?

Biorąc pod uwagę obecną niską dostępność testów w Stanach Zjednoczonych, CDC nie traktuje priorytetowo wykonywania badań w kierunku COVID-19 w przypadku braku objawów. Laboratoria pracują nad rozszerzeniem zakresu testów, więc w przyszłości może to ulec zmianie.

‍

Czy test na COVID-19 można wykonać samodzielnie w warunkach domowych?

Nie ma obecnie zatwierdzonych przez FDA testów COVID-19 do wykonania w warunkach domowych. Badanie można wykonać tylko w autoryzowanej placówce lub za pośrednictwem lekarza. Jednak FDA zatwierdziła niedawno pierwszy test RT-PCR zawierający zestaw do samodzielnego pobrania wymazu z nosa. Próbkę następnie odsyła się do laboratorium do badania.  

Jak wiarygodny jest test COVID-19 RT-PCR?

Mimo że specjaliści pracują nad zapewnieniem jak największej dokładności testów, żaden nie jest w 100% doskonały. Testy COVID-19 RT-PCR są swoiste dla tego wirusa, ale istnieje niewielkie ryzyko uzyskania wyniku fałszywie dodatniego (czyli wyniku dodatniego pomimo braku zakażenia). Z kolei ujemny wynik RT-PCR oznacza, że osoba badana prawdopodobnie nie była zarażona w czasie pobierania próbki, ale jest również możliwe, że wystąpił problem podczas jej pobrania, przechowywania lub transportu, albo że poziom wirusa był zbyt niski. Może to prowadzić do uzyskania wyniku fałszywie ujemnego (wynik ujemny pomimo istniejącego zakażenia). Więcej informacji na ten temat można znaleźć w artykule How Reliable is Laboratory Testing?

Czy należy wykonać test RT-PCR lub test antygenowy po raz drugi lub nawet kilkukrotnie?

Jeżeli wynik badania RT-PCR był ujemny, jednak u chorego nadal występują objawy, konieczne może być wykonanie badania po raz drugi – zadecyduje o tym lekarz. Jeśli wynik RT-PCR będzie dodatni, lekarz może zlecić wykonanie ponownego testu w późniejszym terminie, aby ocenić powrót do zdrowia i upewnić się, że pacjent nie zaraża. Lekarz i/lub pracodawca w zależności od okoliczności, może wymagać przeprowadzenia dodatkowych badań.

Jak długo czeka się na wyniki testu RT-PCR?

Czas potrzebny na uzyskanie wyników testu COVID-19 różni się w zależności od miejsca wykonania badania. Po pobraniu wymazu, próbka zostaje wysłana do laboratorium. Czasami wykonanie testu jest możliwe bezpośrednio w placówce, lecz często próbkę wysyła się do laboratorium zewnętrznego. W przypadku dużej liczby testów do wykonania czas oczekiwania może się wydłużyć. Wyniki mogą być dostępne nawet po 24 godzinach, lecz czasami okres ten wynosi 5 do 10 dni.

Co należy zrobić, jeśli wynik testu na obecność wirusa jest dodatni?

W przypadku uzyskania wyniku dodatniego należy podjąć następujące działania zapobiegawcze:

• Pozostać w domu, o ile nie jest konieczne uzyskanie opieki medycznej. Poprosić innych o pomoc, np. w kwestii zrobienia zakupów.
• Pozostać w kontakcie z lekarzem i monitorować objawy. Jeśli objawy się nasilą, należy skontaktować się z lekarzem.
• W przypadku problemów z oddychaniem lub innych objawów o znacznym nasileniu, niezwłocznie zwróć się o pomoc medyczną.
• Unikać kontaktów z innymi domownikami. Jeżeli jest to możliwe, korzystać z oddzielnej łazienki.
• Podczas kaszlenia lub kichania zasłaniać zakrywać usta i nos chusteczką lub łokciem. Często i dokładnie myć ręce wodą i mydłem.
• Często sprzątać i dezynfekować pomieszczenia i powierzchnie w domu. Pomieszczenia, w których przebywa osoba izolowana należy sprzątać codziennie. (Patrz: CDC, Cleaning and Disinfection for Households - Informacje na temat sprzątania i dezynfekcji dla gospodarstw domowych)
• Przed wejściem na teren przychodni należy zadzwonić. Umożliwi to ochronę innych, niezarażonych pacjentów. Lekarz zapewni maseczkę i wydzielone miejsce w poczekalni.  

Więcej szczegółów można znaleźć w materiałach CDC dotyczących COVID-19 Caring for Yourself at Home.

Czy należy wykonać badanie u członków rodziny lub domowników osoby z dodatnim wynikiem testu RT-PCR?

Możliwe, że współlokator takiej osoby powinien zostać przebadany na obecność COVID-19, jeśli spełnia odpowiednie warunki: ma objawy lub jest w grupie wysokiego ryzyka powikłań.

Czym jest test antygenowy na obecność koronawirusa?

Testy antygenowe SARS-CoV-2 wykrywają białka wirusa, które pobudzają organizm do wytwarzania przeciwciał przeciwko wirusowi. Oznaczenie wykonuje się w próbkach z dróg oddechowych. Zazwyczaj testy antygenowe są prostsze niż testy RT-PCR i czasami wykonuje się je bezpośrednio w punkcie opieki nad pacjentem, na przykład w gabinecie lekarskim, jednak ich czułość jest niższa. Obecnie naukowcy pracują nad opracowaniem tego typu testu dla COVID-19, jednak nie jest on jeszcze dostępny.

W jaki sposób leczy się COVID-19 ?

Nie istnieje leczenie skierowane przeciwko wirusowi wywołującemu COVID-19. Leczenie polega głównie na łagodzeniu objawów, czyli podawaniu środków przeciwbólowych, takich jak acetaminofen, syropów lub leków przeciwkaszlowych. Należy również odpoczywać i pić odpowiednią ilość płynów, aby zapewnić nawodnienie organizmu. Poważna postać choroby może powodować konieczność hospitalizacji i podawania tlenu. W przypadku wystąpienia objawów o znacznym nasileniu, takich jak trudności z oddychaniem, należy niezwłocznie zwrócić się o pomoc medyczną.

Badacze poszukują dodatkowych możliwości terapii, takich jak leki stosowane w innych schorzeniach, leki skierowane przeciwko innym wirusom oraz osocze z przeciwciałami, tak zwane osocze ozdrowieńców, pochodzące od osób, które wyzdrowiały po przebytej infekcji COVID-19. ‍

Czy jest dostępna szczepionka?

Obecnie w krajach Unii Europejskiej do obrotu dopuszczone są dwie szczepionki mRNA (firmy Pfizer Comirnaty i firmy Moderna) oraz dwie szczepionki wektorowe (firm  AstraZeneca i Janssen). Szczepienie obejmuje podanie 2 dawek domięśniowo, tylko szczepionka firmy Janssen wymaga podania 1 dawki. Ochrona pojawia się po ok. 14 dniach po zakończeniu zalecanego schematu szczepienia.

‍

‍

Na tej stronie

Testy: Testy grypowe
‍Choroby: Choroby płuca
‍‍

Artykuły:

Koronawirus pochodzący z miasta Wuhan w Chinach wyzwaniem dla zarządzania ochroną zdrowia
‍Informacj IFCC dotyczące Covid-19

PZH: Szczepionka przeciw COVD-19

Linki do stron obcojęzycznych

Diagnosing COVID-19: Testing is Essential
‍AACC.org: Making Sense of COVID-19 VideoSeries
‍CDC: Coronavirus (COVID-19)
‍Infectious Disease Society of America:COVID-19 Resource Center
‍AABB: Coronavirus Resources
‍National Institutes of Health: Coronavirus (COVID-19)
‍Clinical Chemistry: SARS-CoV-2 Serology:Much Hype, Little Data

‍

‍

‍