Przeciwciała przeciwko czynnikowi wewnętrznemu

Ostatnia weryfikacja:
9.13.2021
Oficjalna Nazwa

przeciwciała przeciwko czynnikowi wewnętrznemu

Inne Nazwy

przeciwciała przeciwko IF, przeciwciała przeciwko IF typ I lub II; przeciwciała wiążące czynnik wewnętrzny, przeciwciała blokujące czynnik wewnętrzny

SPIS TREŚCI

W skrócie

W jakim celu badanie jest wykonywane?

Jako pomoc w rozpoznaniu niedokrwistości złośliwej.

Kiedy badanie jest wykonywane?

Jako element procesu diagnostycznego w kierunku niedokrwistości i/lub neuropatii spowodowanej niedoborem witaminy B12; w przypadku znacznego powiększenia objętości krwinek czerwonych (makrocytoza).

Jak się pobiera próbkę do badania?

Próbka krwi pobranej z żyły łokciowej.


Czy do badania trzeba się przygotować?

Próbkę można pobrać nie wcześniej niż po 48 godzinach od ostatniego zastrzyku z witaminy B12. Czasami lekarz decyduje o pobraniu próbki po co najmniej dwóch tygodniach od ostatniego zastrzyku.

Informacja o próbce

Co się oznacza?

W badaniu oznacza się poziom przeciwciał przeciwko czynnikowi wewnętrznemu we krwi. Czynnik wewnętrzny (IF) to białko wytwarzane przez wyspecjalizowane komórki wyściełające ściany żołądka, zwane komórkami okładzinowymi. Jest ono niezbędne w procesie wchłaniania witaminy B12 z pożywienia. Podczas trawienia kwasy żołądkowe uwalniają witaminę B12 z pożywienia, a czynnik wewnętrzny wiąże się z nią i umożliwia jej wchłanianie w odpowiedniej części jelita cienkiego. Witamina B12 odgrywa istotną rolę, między innymi, w wytwarzaniu krwinek czerwonych. Bez odpowiedniej ilości czynnika wewnętrznego nie jest ona wchłaniana i organizm nie wytwarza wystarczającej liczby czerwonych krwinek, co prowadzi do niedokrwistości. Prócz tego może również obniżyć się liczba neutrofili i płytek krwi (neutropenia, trombocytopenia).

Niedokrwistość spowodowana niedoborem czynnika wewnętrznego to niedokrwistość złośliwa. Występuje ona przede wszystkim, kiedy układ odpornościowy organizmu zaczyna atakować swoje własne tkanki i wytwarzać przeciwciała skierowane przeciwko komórkom okładzinowym. Przeciwciała te uszkadzają komórki okładzinowe i mogą utrudnić wytwarzanie czynnika wewnętrznego lub uniemożliwić mu wykonywanie swoich czynności.

Istnieją dwa rodzaje przeciwciał przeciwko czynnikowi wewnętrznemu – przeciwciała blokujące czynnik wewnętrzny, które blokują wiązanie witaminy B12 do czynnika wewnętrznego oraz przeciwciała wiążące czynnik wewnętrzny, które wiążą się do kompleksu witamina B12 – czynnik wewnętrzny. Przeciwciała blokujące czynnik wewnętrzny są bardziej swoiste dla niedokrwistości złośliwej i zazwyczaj to właśnie je się oznacza.

Artykuły zamieszczone w dziale Laboratorium dostarczą Ci ogólnych informacji na temat obróbki pobranej krwi, wymazu z gardła oraz krwiodawstwa i krwiolecznictwa.

Badanie

W jakich przypadkach badanie jest wykonywane?

Oznaczenie poziomu przeciwciał przeciwko czynnikowi wewnętrznemu może być pomocne w ustaleniu przyczyny niedoboru witaminy B12 i potwierdzić niedokrwistość złośliwą.

Zazwyczaj wykonuje się je w następstwie oznaczeń witaminy B12, kwasu metylomalonowego i morfologii krwi w celu stwierdzenia czy u pacjenta występuje niedobór witaminy B12 i związana z tym niedokrwistość i/lub neuropatia.

Oznaczenie to czasem wykonuje się łącznie z oznaczeniem przeciwciał przeciwko komórkom okładzinowym w celu potwierdzenia rozpoznania.

W jakich przypadkach badanie jest zlecane?

Oznaczenie przeciwciał blokujących czynnik wewnętrzny zleca się rzadko – zazwyczaj w przypadku niedoboru witaminy B12 i podejrzenia niedokrwistości złośliwej, kiedy u pacjenta występują następujące objawy:

  • Bladość
  • Osłabienie, przemęczenie
  • Drętwienie i mrowienie stóp i/lub dłoni
  • Powiększona objętość krwinek czerwonych – czasami zostaje wykryta jeszcze zanim wystąpią inne objawy, na przykład podczas wykonywania morfologii w ramach rutynowych badań lekarskich.

Zazwyczaj wykonuje się wtedy oznaczenie stężenie witaminy B12 i kwasu foliowego, co czasem prowadzi również do oznaczenia kwasu metylomalonowego (pozwala na wczesne wykrycie niedoboru witaminy B12).

U pacjenta z obniżonym stężeniem witaminy B12 i podwyższonym stężeniem kwasu metylomalonowego i homocysteiny zazwyczaj oznacza się również poziom przeciwciał przeciwko czynnikowi wewnętrznemu.

Co oznacza wynik?

W procesie diagnostycznym wyniki oznaczenia należy rozpatrywać łącznie z wynikami innych testów laboratoryjnych. Jeżeli u pacjenta z niedoborem witaminy B12 i/lub podwyższonym stężeniem kwasu metylomalonowego oraz homocysteiny obecne są przeciwciała przeciwko czynnikowi wewnętrznemu, najprawdopodobniej oznacza to niedokrwistość złośliwą.

Ujemny wynik testu nie zawsze oznacza brak niedokrwistości złośliwej. Nawet u połowy chorych przeciwciała przeciwko czynnikowi wewnętrznemu nie występują. Jeżeli nie są one obecne, w celu potwierdzenia rozpoznania można wykonać oznaczenie przeciwciał przeciwko komórkom okładzinowym. Przeciwciała te nie są tak swoiste jak przeciwciała przeciwko czynnikowi wewnętrznemu. Występują u około 90% pacjentów z niedokrwistością złośliwą, lecz mogą również towarzyszyć wielu innym stanom klinicznym i występują u około 10% populacji.

Uwaga

Dla wielu oznaczeń nie ustalono standardowych zakresów referencyjnych. Ze względu na to, że wartości te zależą od wielu czynników takich jak: wiek, płeć, badana populacja, metoda oznaczenia, wyniki przedstawione jako wartości liczbowe mają różne znaczenie w różnych laboratoriach. Wynik powinien zawierać zakres referencyjny dla konkretnego oznaczenia. Lab Tests Online zaleca, aby pacjent przedyskutował wyniki testu z lekarzem. Dodatkowe informacje na temat zakresów referencyjnych są dostępne w artykule:

Przedziały referencyjne i ich znaczenie.
Co jeszcze należy wiedzieć?

Podanie zastrzyku z witaminy B12 w ciągu 48 godzin, a w niektórych wypadkach w ciągu 2 tygodni przed wykonaniem badania, może mieć wpływ na wynik oznaczenia.

U niektórych pacjentów z chorobami autoimmunizacyjnymi, takimi jak cukrzyca typu 1 lub choroba Graves’a przeciwciała przeciwko czynnikowi wewnętrznemu mogą występować nawet przy braku niedokrwistości złośliwej. Oznaczenia przeciwciała blokującego czynnik wewnętrzny nie stosuje się w celu rozpoznania ani monitorowania tych chorób.

Niedokrwistość z niedoboru witaminy B12 może rozwijać się nawet przez kilka lat, ponieważ w organizmie zazwyczaj znajdują się znaczne zapasy tej substancji. Objawy pojawiają się zazwyczaj po wyczerpaniu tych zapasów.

Pytania i odpowiedzi

1. Czy każdy powinien wykonać oznaczenie przeciwciał przeciwko czynnikowi wewnętrznemu?

Nie jest to ogólne badanie przesiewowe. Zazwyczaj wykonuje się je tylko w celu ustalenia przyczyny widocznego niedoboru witaminy B12.

2. Czy badanie to można wykonać w gabinecie lekarskim?

Badanie wymaga użycia specjalistycznego sprzętu i nie wykonuje się go we wszystkich laboratoriach. W większości przypadków próbki wysyła się do laboratorium referencyjnego/specjalistycznego.

3. Czy można pozbyć się przeciwciał przeciwko czynnikowi wewnętrznemu?

Nie. Są one wytwarzane przez układ odpornościowy i nie poddają się zmianom trybu życia. Można jednak skutecznie kontrolować związany z obecnością tych przeciwciał niedobór witaminy B12.

Program Profilaktyka 40 Plus - dowiedz się więcej

Przeciwciała przeciwko czynnikowi wewnętrznemu

Ostatnia weryfikacja:
9.13.2021