Badanie nasienia

Ostatnia weryfikacja:
9.13.2021
Oficjalna Nazwa

badanie nasienia

Inne Nazwy

badanie spermy, liczba plemników w spermie, badanie płynu nasiennego

Powiązane badania

Oznaczenie przeciwciał przeciwplemnikowych, FSH, LH,Testosteron, Prolaktyna

SPIS TREŚCI

W skrócie

W jakim celu badanie jest wykonywane?

Badanie wykonuje się w celu oceny stanu narządów rozrodczych mężczyzny, szczególnie w przypadku problemów partnerki z zajściem w ciążę lub po podwiązaniu nasieniowodów, w celu sprawdzenia czy operacja powiodła się.

Kiedy badanie jest wykonywane?

W przypadku problemów z płodnością lub po podwiązaniu nasieniowodów.

Jak się pobiera próbkę do badania?

Próbkę nasienia oddaje się do sterylnego pojemnika otrzymanego z laboratorium.

Większość laboratoriów wymaga oddania próbki na miejscu, ponieważ badanie nasienia należy wykonać w ciągu godziny od wytrysku. Próbkę oddaje się w odosobnionym miejscu, zazwyczaj w łazience, z zachowaniem pełnej prywatności. Mężczyzna masturbuje się i oddaje próbkę do pojemnika. Z powodu przekonań religijnych niektórzy mężczyźni wolą oddać próbkę podczas stosunku płciowego. W takim wypadku lekarz powinien przekazać pacjentowi specjalną prezerwatywę, ponieważ środki nawilżające zawarte w zwykłych prezerwatywach mogą mieć wpływ na wynik badania. Plemniki są bardzo wrażliwe na temperaturę. Próbkę oddaną w domu należy przetransportować do laboratorium w taki sposób, aby przez cały czas znajdowała się blisko ciała. Próbki nasienia nie należy pozostawiać w temperaturze pokojowej, przechowywać w lodówce ani podgrzewać.

Czy do badania trzeba się przygotować?

Należy ściśle przestrzegać otrzymanych instrukcji oddania próbki.

Mężczyzna powinien powstrzymać się od wytrysku przez dwa dni przed oddaniem próbki, aby uzupełnić liczbę plemników. Próbkę należy oddawać zgodnie z otrzymanymi instrukcjami.

Informacja o próbce

Co się oznacza?

W badaniu oznacza się objętość i jakość płynu uwolnionego podczas wytrysku. Ocenie poddaje się zarówno część płynną, zwaną nasieniem, jak wyizolowane poruszające się komórki zwane plemnikami.

Nasienie to lepki, białawy płyn, zawierający plemniki oraz produkty wytwarzane przez inne gruczoły. Zazwyczaj bezpośrednio po wytrysku jest dosyć gęste, a w ciągu 10 – 30 minut ulega rozrzedzeniu. Plemniki to obecne w nasieniu komórki rozrodcze, posiadające głowę i ogon. Każdy plemnik zawiera jedną kopię każdego z chromosomów (wszystkie geny męskie). Plemniki są ruchliwe, zazwyczaj poruszają się do przodu, co umożliwia im przemieszczanie się w organizmie kobiety i łączenie z komórką jajową, skutkując zapłodnieniem. W każdej próbce nasienia obecne są miliony plemników oraz różne ilości fruktozy, buforów, czynników koagulacyjnych i enzymów wspomagających ruch plemników i proces zapłodnienia.

Zwyczajowe badanie nasienia zawiera następujące elementy:

  • Objętość nasienia
  • Gęstość nasienia
  • Stężenie plemników w nasieniu
  • Całkowitą liczbę plemników
  • Ruchliwość plemników (odsetek ruchliwych plemników, szybkość oraz kierunek ich ruchu)
  • Liczba plemników prawidłowych i nieprawidłowych (uszkodzonych)
  • Fruktoza (cukier w nasieniu)
  • pH (kwasowość)
  • Liczba niedojrzałych plemników
  • Liczba białych krwinek (wskazujących na infekcję)

Dodatkowe badania, takie jak test na obecność przeciwciał przeciwplemnikowych, można wykonać w przypadku nieprawidłowości w obrębie nasienia. Jeżeli para rozważa zapłodnienie in vitro, można również wykonać badanie czynnościowe plemników. Czasami wykonuje się badanie przeżywalności plemników, mający na celu sprawdzenie, jak plemniki zniosą długotrwałe przechowywanie, jeżeli para chciałaby zachować plemniki w celu zapłodnienia w przyszłości.

Artykuły zamieszczone w dziale Laboratorium dostarczą Ci ogólnych informacji na temat obróbki pobranej krwi, wymazu z gardła oraz krwiodawstwa i krwiolecznictwa.

Badanie

W jakich przypadkach badanie jest wykonywane?

Badanie nasienia wykonuje się w celu ustalenia, czy mężczyzna nie jest bezpłodny. Nasienie i plemniki bada się pod kątem różnych właściwości, a badanie pod kątem bezpłodności należy przeprowadzić w co najmniej dwóch próbkach oddanych w odstępie czasu nie krótszym niż tydzień, w okresie dwóch do trzech miesięcy, ponieważ konsystencja nasienia i liczba plemników może ulegać wahaniom z dnia na dzień, a pewne stany kliniczne mogą mieć przejściowy wpływ na liczbę plemników.      

Badanie nasienia można również wykonać po operacji podwiązania nasieniowodów. W przypadku obecności plemników, bez względu na ich żywotność i ruchliwość, para powinna nadal zabezpieczać się przed niechcianą ciążą. W takim wypadku należy wykonywać badanie nasienia do czasu stwierdzenia braku plemników.

W jakich przypadkach badanie jest zlecane?

Badanie wykonuje się w przypadku podejrzenia problemów z płodnością. Problem ten dotyczy co najmniej 10 – 20% par. Uważa się, że przyczyny leżące po stronie mężczyzny stanowią 30% przypadków, a przyczyny leżące po obu stronach 20% przypadków. Niepłodność u mężczyzny może mieć wiele przyczyn. Niektóre z nich, takie jak żylaki powrózka nasiennego, można skutecznie leczyć. Jeżeli przyczyny leżą po stronie mężczyzny, badanie nasienia jest niezbędne w celu ustalenia przyczyn zaburzenia płodności i, jeżeli jest to konieczne, oceny czy w danym przypadku metoda wspomaganego rozrodu ma szansę powodzenia. Jeżeli wyniki badań nasienia są nieprawidłowe, badanie powtarza się w odstępach czasu zleconych przez lekarza.

Badanie nasienia zazwyczaj zleca się również po operacji podwiązania nasieniowodów i powtarza się je do czasu stwierdzenia braku plemników w próbce nasienia.

Co oznacza wynik?

Oddana próbka nasienia ma zazwyczaj objętość 2 – 6 mililitrów (czyli łyżeczki do herbaty). Mniej nasienia wskazuje na mniejszą liczbę całkowitą plemników, co może mieć wpływ na płodność. Zbyt duża objętość wskazuje na zbyt dużo płynu w nasieniu, co może ujemnie wpływać na stężenie plemników. Bezpośrednio po oddaniu nasienie powinno być gęste, a w ciągu 10 do 30 minut powinno zmienić konsystencję na bardziej wodnistą. Brak takiej zmiany może mieć wpływ na przemieszczanie się plemników.

Stężenie plemników mierzy się w milionach na mililitr. Prawidłowe stężenie wynosi nie mniej niż 20 milionów/ml, a całkowita liczba plemników w jednym ejakulacie to co najmniej 80 milionów. Mniejsza liczba lub mniejsze stężenie plemników może niekorzystnie wpływać na płodność. Celem operacji podwiązania nasieniowodów jest doprowadzenie do całkowitego braku plemników w nasieniu.

Ruchliwość to odsetek przemieszczających się plemników w próbce oraz ocena ich szybkości i kierunku przemieszczania się. Godzinę po wytrysku co najmniej 50% z nich powinno zachować ruchomość. Plemniki powinny przemieszczać się z prawidłową szybkością, w linii prostej. Ruchliwość mierzy się w skali od zera (brak ruchu) do 4, gdzie 3 – 4 jest wynikiem satysfakcjonującym. Jeżeli mniej niż połowa plemników zachowuje ruchomość, odsetek martwych plemników oznacza się przy pomocy barwnika – jest to tak zwane badanie żywotności plemników.

Badanie morfologiczne polega na ocenie wielkości, kształtu i wyglądu plemników. Ocenie poddaje się strukturę 200 plemników i odnotowuje się nieprawidłowości. Im więcej nieprawidłowych plemników tym niższa płodność. Nieprawidłowości mogą dotyczyć głowy, środka, ogona plemnika lub niedojrzałości komórek. Rysunek prawidłowego plemnika dostępny jest na stronie MedlinePlus Medical Encyclopedia.

pH nasienia powinno zawierać się w zakresie pomiędzy 7,2 i 7,8, stężenie fruktozy w zakresie 150-600 mg/dL, a liczba białych krwinek na mililitr nie powinna przekraczać 2000.

Uwaga

Dla wielu oznaczeń nie ustalono standardowych zakresów referencyjnych. Ze względu na to, że wartości te zależą od wielu czynników takich jak: wiek, płeć, badana populacja, metoda oznaczenia, wyniki przedstawione jako wartości liczbowe mają różne znaczenie w różnych laboratoriach. Wynik powinien zawierać zakres referencyjny dla konkretnego oznaczenia. Lab Tests Online zaleca, aby pacjent przedyskutował wyniki testu z lekarzem. Dodatkowe informacje na temat zakresów referencyjnych są dostępne w artykule:

Przedziały referencyjne i ich znaczenie.
Co jeszcze należy wiedzieć?

Podczas oceny płodności mężczyzny bierze się pod uwagę każdy aspekt badania nasienia z osobna i łącznie. Każdy z badanych czynników ma dodatni lub ujemny wpływ na płodność, lecz wyniki nie zawsze stanowią o ostatecznej prognozie. Do poczęcia dziecka może dojść nawet przy złych wynikach, a pary z pozornie dobrymi wynikami mogą napotkać problemy w tym zakresie.

Istnieje wiele czynników mogących wpływać, na liczbę plemników oraz wyniki innych oznaczeń. Obniżona liczba plemników może być wynikiem fizycznego uszkodzenia jąder, naświetlania jąder, przyjmowania leków (takich jak azatiopryna czy cymetydyna), lub podwyższonego poziomu estrogenów.

Częstą pczyczyną bezpłodności u mężczyzn jest wysoka temperatura, niewydolność jąder, przeszkoda w przewodach doprowadzających nasienie do penisa i zbyt niska liczba plemników w nasieniu (oligospermia).

Pytania i odpowiedzi

1. Jakie są najważniejsze ze wszystkich badanych oznaki płodności w próbce?

Liczba plemników, ruchliwość (odsetek żywych plemników) i morfologia (prawidłowy kształt plemników) są najściślej związane z wysoką płodnością.

2. Dlaczego pomimo dobrej ruchliwości plemników w pierwszej oddanej próbce, w drugiej próbce ruchliwość była bardzo niska? Jakie mogą być tego przyczyny?

Jeżeli w pierwszym badaniu ruchliwość plemników była wysoka, przyczyną niskiej ruchliwości w kolejnym badaniu może być infekcja narządów płciowych lub stan zapalny gruczołu krokowego.

3. W jaki sposób można oddać próbkę nasienia, jeżeli pacjent nie chce, aby odbyło się to w gabinecie lekarskim, a przekonania religijne nie pozwalają mu użyć prezerwatywy w czasie stosunku płciowego?

W takim przypadku najlepszym rozwiązaniem jest oddanie nasienia w zaciszu domowym. Jeżeli konieczne jest oddanie próbki podczas stosunku płciowego, akceptowalnym kompromisem może być niewielkie nakłucie w prezerwatywie.

4. Czy przed badaniem nasienia nie trzeba najpierw zbadać płodności partnerki?

Jeżeli para ma problemy z poczęciem, zbadanie mężczyzny jako pierwszego jest dużo łatwiejsze, tańsze i mniej inwazyjne, ponieważ w tym celu wystarczy tylko próbka nasienia, którą można pobrać i zbadać bardzo szybko. Jeżeli nasienie jest prawidłowe, można rozpocząć inwazyjny i kosztowny proces badania płodności partnerki.

Program Profilaktyka 40 Plus - dowiedz się więcej

Badanie nasienia

Ostatnia weryfikacja:
9.13.2021