Androstendion

Ostatnia weryfikacja:
9.13.2021
Oficjalna Nazwa

Androstendion

Inne Nazwy

AD

SPIS TREŚCI

W skrócie

W jakim celu badanie jest wykonywane?

Jako pomocnicze  w ocenie czynności gruczołów nadnerczy; w celu wykrycia guzów lub raka nadnerczy; jako pomocnicze  w określeniu przyczyny rozwoju męskich cech fizycznych u kobiety (wirylizacja) lub wczesnego pokwitania u chłopców; w celu oceny wytwarzania androgenu oraz czynności jajników u kobiet lub czynności jąder u mężczyzn; w przypadku podejrzenia wrodzonego przerostu nadnerczy (CAH); w celu monitorowania leczenia CAH.

Kiedy badanie jest wykonywane?

U kobiet z nadmiernym owłosieniem twarzy i ciała (hirsutyzm) trądzikiem, brakiem miesiączki, rzadkimi miesiączkami – mniej niż 6-8 cykli rocznie lub niepłodnością; w przypadku przedwczesnego pokwitania u chłopców lub u dziewcząt z objawami wirylizacji; w przypadku opóźnionego pokwitania, w rozpoznaniu CAH, okresowo podczas leczenia CAH.

Jak się pobiera próbkę do badania?

Próbka krwi pobrana z żyły łokciowej

Czy do badania trzeba się przygotować?

U kobiet miesiączkujących może zachodzić konieczność pobrania próbki w określonej fazie cyklu.

Informacja o próbce

Co się oznacza?

Androstendion należy do grupy androgenów, jest jednym z wielu męskich hormonów płciowych odpowiadających za rozwój męskich i żeńskich cech fizycznych oraz rozwój drugorzędowych cech płciowych, takich jak niski głos i owłosienie twarzy. Androstendion jest wprawdzie męskim hormonem płciowym, jednak jest obecny we krwi zarówno mężczyzn jak i kobiet i jest prekursorem, który w organizmie ludzkim może zostać przekształcony w inne androgeny, takie jak testosteron, lub w żeński hormon płciowy estrogen. W badaniu oznacza się stężenie androstendionu we krwi.

Androstendion wytwarzany jest przez jajniki u kobiet, jądra u mężczyzn oraz  gruczoły nadnerczy u obu płci.

  • Hormon luteotropina  LH wytwarzany przez przysadkę mózgową stymuluje uwalnianie androstendionu z jajników i jąder.
  • Hormon adrenokortykotropowy (ACTH) wytwarzany przez przysadkę mózgową stymuluje uwalnianie androstendionu z gruczołów nadnerczy.

Poziom androstendionu we krwi waha się w cyklu dobowym, jak również podczas cyklu miesiączkowego u kobiety. Ze względu na miejsce powstawania, androstendion może być przydatnym markerem czynności gruczołów nadnerczy lub wytwarzania androgenów oraz czynności jajników i jąder. Oznaczenie poziomu androstendionu często wykonuje się jeżeli wyniki innych oznaczeń, takie jak testosteron lub 17-hydroksyprogesteron, są nieprawidłowe.

Podwyższone stężenie androstendionu oraz innych androgenów może być przyczyną występowania obojnaczych narządów płciowych, nadmiernego owłosienia ciała (hirsutyzm), zaburzeń miesiączkowania u dziewcząt oraz przedwczesnego pokwitania u dziewcząt i chłopców.

Przyczyną wzmożonego wytwarzania androstendionu mogą być guzy nadnerczy, guzy wydzielające ACTH oraz przerost nadnerczy. Stężenie androstendionu może być również podwyższone u kobiet z zespołem jajników policystycznych (PCOS).Wprawdzie wysoki poziom androstendionu nie zawsze jest zauważalny u dorosłych mężczyzn, jednak u kobiet prowadzi do rozwoju męskich cech fizycznych (wirylizacja) oraz braku miesiączki.

Artykuły zamieszczone w dziale Laboratorium dostarczą Ci ogólnych informacji na temat obróbki pobranej krwi, wymazu z gardła oraz krwiodawstwa i krwiolecznictwa.

Badanie

W jakich przypadkach badanie jest wykonywane?

Oznaczenie androstendionu służy do oceny czynności gruczołów nadnerczy, jajników oraz jąder, jak również oceny wytwarzania hormonów związanych z wykształcaniem męskich narządów płciowych oraz męskich cech fizycznych (androgeny). Oznaczenie to najczęściej wykorzystuje się, wraz z innymi badaniami laboratoryjnymi, w celu ustalenia przyczyny objawów nadmiernej produkcji androgenów u kobiety z podwyższonym poziomem testosteronu.

Oznaczenie poziomu androstendionu wykorzystuje się również w następujących przypadkach:

  • Ocena czynności gruczołów nadnerczy oraz różnicowanie pomiędzy stanami z wydzielaniem androgenu spowodowanym gruczołami nadnerczy i stanami pochodzącymi od jajników lub jąder, w przypadku nieprawidłowych wyników oznaczeń DHEAS i testosteronu
  • Pomoc w rozpoznaniu guzów zewnętrznej warstwy (kory) gruczołów nadnerczy lub guzów umiejscowionych poza gruczołami nadnerczy wydzielających ACTH (ektopowo) i rozróżnienie tych stanów od guzów lub raka jajników lub jąder
  • Rozpoznanie wrodzonego przerostu nadnerczy (CAH) oraz monitorowanie leczenia CAH, jako badanie uzupełniające np. do oznaczeń testosteronu u i 17-hydroksyprogesteronu
  • Pomoc w rozpoznaniu zespół policystycznych jajników (PCOS)oraz wykluczeniu innych przyczyn niepłodności, braku miesiączek oraz nadmiernego owłosienia twarzy i ciała (hirsutyzm) u kobiet z nieprawidłowymi wynikami oznaczeń  DHEAS, testosteronu i innych hormonów takich jak FSH, LH, prolaktyna i estrogen
  • Zbadanie i rozpoznanie przyczyny występowania męskich cech fizycznych (wirylizacja) u dziewczynek i przedwczesnego pokwitania u chłopców

Pomoc w określeniu przyczyny opóźnionego pokwitania oraz podejrzenia niewydolności jajników lub jąder.

W jakich przypadkach badanie jest zlecane?

Oznaczenie androstendionu zleca się w połączeniu lub następstwie oznaczeń innych hormonów, w przypadku podejrzenia wzmożonego (lub rzadziej, niewystarczającego) wytwarzania androgenów i/lub w przypadku konieczności oceny czynności gruczołów nadnerczy, jajników lub jąder.

Badanie można zlecić jeżeli płeć noworodka nie jest jasno określona (obojnacze narządy płciowe) lub jeżeli u dziewczynki rozwijają się męskie cechy fizyczne mogące być wynikiem CAH lub innego stanu klinicznego związanego z nadmiarem androgenów w organizmie.

Androstendion oznacza się również w przypadku objawów przedwczesnego pokwitania u chłopców – powiększone prącie, muskularna budowa ciała, owłosienie łonowe i/lub niski głos, jak również w przypadku opóźnionego pokwitania.

Androstendion oznacza się również u kobiet w przypadku niepłodności lub innych objawów o różnym natężeniu, takich jak:

  • Niski głos
  • Trądzik
  • Nadmierne owłosienie twarzy i/lub ciała
  • Brak miesiączki lub nieregularne miesiączki
  • Łysienie typu męskiego
  • Muskularna budowa ciała.

Oznaczenie androstendionu wykonuje się okresowo w celu monitorowania terapii zastępczej glikokortykoidami we wrodzonym przeroście nadnerczy.

Co oznacza wynik?

Prawidłowy poziom androstendionu oraz innych androgenów i prawidłowe wyniki innych badań związanych z gruczołami nadnerczy wskazuje na prawidłowe działanie gruczołów nadnerczy. Jednak prawidłowy lub podwyższony poziom androstendionu może występować w przypadku guza lub raka nadnerczy, w zależności od wydzielanych hormonów. W zespole policystycznych jajników poziom androstendionu może być podwyższony lub prawidłowy, ponieważ ten stan kliniczny jest zazwyczaj związany z wytwarzaniem androgenów (głównie testosteronu) przez jajniki.

Podwyższony poziom androstendionu wskazuje na jego wzmożone wytwarzanie przez nadnercza, jajniki lub jądra. Niewielkie wahania stężenia zazwyczaj nie świadczą o nieprawidłowościach. Podwyższony poziom może wskazywać na guz, raka lub przerost nadnerczy, jak również na wrodzony przerost nadnerczy (CAH). Podwyższony poziom nie jest związany z jednym określonym stanem klinicznym, lecz zazwyczaj wskazuje na konieczność wykonania dalszych testów, pozwalających wykryć przyczynę.

Niski poziom androstendionu może być związany z dysfunkcją  gruczołów nadnerczy, niedoczynnością nadnerczy albo niewydolnością jajników lub jąder.  

U osób z CAH leczonych glikokortykosteroidami, prawidłowy poziom androstendionu wskazuje na skuteczność leczenia, czyli zahamowania wytwarzania androgenów, a podwyższony poziom wskazuje na konieczność odpowiedniego dostosowania leczenia.

Uwaga

Dla wielu oznaczeń nie ustalono standardowych zakresów referencyjnych. Ze względu na to, że wartości te zależą od wielu czynników takich jak: wiek, płeć, badana populacja, metoda oznaczenia, wyniki przedstawione jako wartości liczbowe mają różne znaczenie w różnych laboratoriach. Wynik powinien zawierać zakres referencyjny dla konkretnego oznaczenia. Lab Tests Online zaleca, aby pacjent przedyskutował wyniki testu z lekarzem. Dodatkowe informacje na temat zakresów referencyjnych są dostępne w artykule:

Przedziały referencyjne i ich znaczenie.
Co jeszcze należy wiedzieć?

Jeżeli androstendion oznaczany jest metodą radioimmunologiczną (aktualnie rzadko stosowaną), należy odczekać co najmniej tydzień po wykonaniu innych badań z kontrastem radioaktywnym, ponieważ mogą one mieć wpływ na wyniki.  

Stężenie androstendionu wzrasta u chłopców w okresie pokwitania, na około dwa lata przed istotnym wzrostem stężenia testosteronu. Tego procesu nie monitoruje się zazwyczaj przy pomocy oznaczeń androstendionu.

Androstendion wytwarzany przez nadnercza stanowi główne źródło androgenów u kobiet po menopauzie.

Pytania i odpowiedzi

1. W jakich przypadkach badanie jest wykonywane?

Nie. Rodzaj i nasilenie objawów różni się osobniczo i zmienia się wraz z wiekiem. U dorosłego mężczyzny z wykształconymi drugorzędowymi cechami płciowymi objawy związane z podwyższonym poziomem androstendionu zazwyczaj nie są odczuwalne.

2. W jakich przypadkach badanie jest zlecane?

To zależy od laboratorium wykonującego badanie. Nie wszystkie laboratoria rutynowo wykonują oznaczenie androstendionu. Jeżeli próbka zostanie wysłana do laboratorium referencyjnego, czas oczekiwania na wynik może wynieść nawet kilkanaście dni.

3. Czy oznaczenie androstendionu wykonuje się również w celach innych, niż wykrycie problemów związanych z gruczołami nadnerczy, jajnikami lub jądrami?

Tak, poziom androstendionu (inaczej "andro") oznacza się również w ramach testów antydopingowych. Sportowcy czasami, wbrew prawu, przyjmują androstendion w celu poprawienia wydajności. Organizm przetwarza tę substancję w steroid anaboliczny (syntetyczna wersja testosteronu), co ma na celu zwiększenie masy mięśniowej, lecz podobnie jak inne steroidy anaboliczne, może mieć niekorzystny wpływ na wzrost kości, pracę serca, a czasami powodować uszkodzenie wątroby.

Program Profilaktyka 40 Plus - dowiedz się więcej

Androstendion

Ostatnia weryfikacja:
9.13.2021