Troponiny

Ostatnia weryfikacja:
9.13.2021
Oficjalna Nazwa

Sercowa troponina I, sercowa troponina T

Inne Nazwy

cTnI, cTnT

Powiązane badania

CK, CK-MB, Mioglobina, Markery sercowe

SPIS TREŚCI

W skrócie

W jakim celu badanie jest wykonywane?

W rozpoznawaniu zawału serca i ocenie uszkodzeń mięśnia sercowego; w stwierdzeniu, czy następuje zaostrzenie dławicy piersiowej (ból w klatce piersiowej związany z zaburzeniami pracy serca).

Kiedy badanie jest wykonywane?

Badanie wykonuje się niezwłocznie po przyjęciu do szpitala, a następnie kilkukrotnie w ciągu kilkunastu godzin od wystąpienia objawów wskazujących na zawał mięśnia sercowego, takich jak ból w klatce piersiowej, barkach, szczęce i/lub skrócony oddech; w przypadku zaostrzenia dławicy piersiowej, szczególnie, jeżeli objawy nie ustępują po wypoczynku.

Jak się pobiera próbkę do badania?

Próbka krwi pobierana jest z żyły łokciowej.

Czy do badania trzeba się przygotować?

Nie.

Informacja o próbce

Co się oznacza?

Troponiny są białkami, składnikami aparatu kurczliwego zarówno mięśnia sercowego, jak i mięśni szkieletowych. W badaniu oznacza się stężenie troponiny swoistej dla mięśnia sercowego we krwi jako pomoc w rozpoznaniu uszkodzenia mięśnia sercowego.

Istnieją trzy rodzaje troponin: C, T oraz I. Troponina C inicjuje skurcz poprzez wiązanie wapnia i aktywację torponiny I, aby dwa białka skracające włókna mięśniowe mogły wejść w interakcję. Troponina wiąże kompleks troponin do struktury włókien mięśniowych.  Izoformy troponiny C w mięśniach szkieletowych i sercowym są jednakowe lub bardzo zbliżone, lecz formy troponiny I oraz T znacznie różnią się od siebie. Oznaczenie we krwi stężenia troponiny T lub I swoistej dla mięśnia sercowego pomaga wykryć uszkodzenie mięśnia sercowego.

W prawidłowych warunkach stężenie sercowych izoform troponin jest bardzo niewielkie lub niewykrywalne. Po uszkodzeniu mięśnia sercowego, troponiny są  uwalniane do krwi, a im większe uszkodzenie, tym większe ich stężenie.

Oznaczenie troponiny służy przede wszystkim do stwierdzenia, czy pacjent przebył zawał mięśnia sercowego lub do oceny innych rodzajów uszkodzenia serca.
W zawale serca stężenie sercowych izoform troponin I i  T we krwi wzrasta po uszkodzeniu mięśnia sercowego i może pozostawać podwyższone przez 10 - 14 dni. Aktualnie stosowane metody, o bardzo wysokiej czułości,  do oznaczenia troponiny I pozwalają na jej wykrycie we krwi już po 1 godzinie od uszkodzenia mięśnia sercowego.

Artykuły zamieszczone w dziale Laboratorium dostarczą Ci ogólnych informacji na temat obróbki pobranej krwi, wymazu z gardła oraz krwiodawstwa i krwiolecznictwa.

Badanie

W jakich przypadkach badanie jest wykonywane?

Badania troponiny I lub T zleca się przede wszystkim, w celu wykluczenia lub potwierdzenia zawału serca albo innego uszkodzenia mięśnia sercowego dającego podobne objawy. W praktyce laboratoryjnej stosuje się oznaczanie jednej z troponin I lub T. Ich stężenia są różne, lecz obydwa oznaczenia dostarczają tych samych informacji.

Oznaczenie troponiny służy też do oceny chorych z innymi uszkodzeniami mięśnia sercowego lub rozróżnienia objawów takich jak ból w klatce piersiowej spowodowanych innymi stanami klinicznymi. Badania można również wykonać w celu oceny stanu pacjenta z dławicą piersiową, w przypadku nasilenia objawów.

Oznaczenie troponin zlecano jeszcze do niedawna łącznie z badaniami biomarkerów sercowych, takich jak CK-MB lub mioglobina. Oznaczenie troponin jest jednak badaniem z wyboru, są one bardziej swoiste dla mięśnia sercowego od innych parametrów (które mogą być podwyższone również w przypadku uszkodzenia mięśni szkieletowych) i pozostają podwyższone przez dłuższy czas. Aktualnie, mając do dyspozycji w laboratorium metody o wysokiej czułości do oznaczenia troponin oznaczenia dodatkowych biomarkerów sercowych nie mają uzasadnienia.

W badaniu troponiny metodą o wysokiej czułości (hs) wykrywa się to samo białko co w teście standardowym, lecz w znacznie niższym stężeniu. Ta wersja testu charakteryzuje się większą czułością, przez co pozwala na szybsze uzyskanie wyników dodatnich i pomaga wykryć uszkodzenie serca i ostry zespół wieńcowy szybciej niż test standardowy. U osób ze stabilną dławicą piersiową, nawet bezobjawową, podwyższony może być wynik oznaczenia troponiny metodą  hs. Podwyższony poziom wskazuje na podwyższone ryzyko epizodów sercowych takich jak zawał mięśnia sercowego. Test ten nie jest obecnie dopuszczony w USA, lecz prowadzone są nad nim intensywne badania. Jest on obecnie wykonywany rutynowo jako biomarker sercowy w Europie, Kanadzie i wielu innych krajach.


W jakich przypadkach badanie jest zlecane?

Badanie troponin zleca się zwykle u pacjenta przyjętego na oddział ratunkowy z podejrzeniem zawału serca, a następnie można je powtórzyć w ciągu kilkunastu godzin.

Objawy wskazujące na zawał serca i konieczność oznaczenia troponin podano poniżej. Należy pamiętać, że nie u każdego chorego wystąpi ból w klatce piersiowej, a objawy u kobiet mogą być bardzo nieswoiste.

  • Ból i/lub ucisk w klatce piersiowej (najczęstszy objaw)
  • Przyspieszony rytm serca, nierówny rytm serca
  • Spłycony oddech i/lub utrudnione oddychanie
  • Zmęczenie
  • Mdłości, wymioty
  • Zimne poty
  • Zawroty głowy
  • Zmęczenie bez powodu
  • Ból pleców, barku, szczęki, szyi lub żołądka

U osób ze stabilną dławicą piersiową oznaczenie troponin zleca się w przypadku:

  • Nasilenia objawów
  • Wystąpienia objawów w stanie spoczynku
  • Braku odpowiedzi organizmu na leczenie

Takie zaostrzenie objawów oznacza, że dławica piersiowa staje się niestabilna, co wiąże się ze znacznie większym ryzykiem zawału serca lub innego poważnego incydentu wieńcowego w niedługiej przyszłości.

Co oznacza wynik?

Nawet niewielki wzrost stężenia troponiny może świadczyć o uszkodzeniu mięśnia sercowego. Znacznie podwyższone stężenie troponiny, a w szczególności wzrost stężenia podczas serii badań wykonanych na przestrzeni kilku godzin z dużym prawdopodobieństwem świadczy o zawale serca lub innej formie uszkodzenia mięśnia sercowego. Stężenie troponiny we krwi wzrasta szybko od momentu uszkodzenia mięśnia sercowego i może pozostać podwyższone przez 10 – 14 dni.

U pacjentów z dławicą piersiową podwyższony poziom troponiny może wskazywać na zaostrzenie przebiegu choroby i ryzyko zawału serca. Poziom troponiny może również wzrastać w innych przebiegu innych chorób serca takich jak zapalenie mięśnia sercowego, kardiomiopatia (osłabienie mięśnia sercowego) lub zastoinowa niewydolność serca, jak również w ostrych stanach zapalnych czy chorobie nerek.

Prawidłowe stężenie troponiny w serii oznaczeń wykonanych na przestrzeni kilku godzin oznacza, że prawdopodobieństwo uszkodzenia mięśnia sercowego jest niewielkie, a objawy mogą być spowodowane czynnikami niezwiązanymi z chorobą serca.

Uszkodzenie mięśni szkieletowych (np. zastrzyki domięśniowe, urazy, czy uszkodzenie mięśni szkieletowych przez leki) nie wpływa na stężenie troponin sercowych. Stężenie troponin może wzrosnąć po intensywnym wysiłku fizycznym, co nie wiąże się z żadnymi objawami choroby serca i nie ma znaczenia klinicznego.

Uwaga

Dla wielu oznaczeń nie ustalono standardowych zakresów referencyjnych. Ze względu na to, że wartości te zależą od wielu czynników takich jak: wiek, płeć, badana populacja, metoda oznaczenia, wyniki przedstawione jako wartości liczbowe mają różne znaczenie w różnych laboratoriach. Wynik powinien zawierać zakres referencyjny dla konkretnego oznaczenia. Lab Tests Online zaleca, aby pacjent przedyskutował wyniki testu z lekarzem. Dodatkowe informacje na temat zakresów referencyjnych są dostępne w artykule:

Przedziały referencyjne i ich znaczenie.
Co jeszcze należy wiedzieć?

Rozpoznanie lub wykluczenie zawału serca nie następuje wyłącznie w oparciu o podwyższony poziom troponin. Istotne są również wyniki badania fizykalnego, informacje z wywiadu lekarskiego, zapis EKG oraz stwierdzenie czy stężenie troponin wykonywanych seryjnie na przestrzeni kilku godzin jest stabilne czy też rośnie.  

W rzadkich przypadkach zawałowi serca nie towarzyszy podwyższony poziom troponin, lub podwyższony poziom troponin nie jest wynikiem urazu serca.

Pytania i odpowiedzi

1. Na czym polega zawał serca?

Zawał serca oznacza, że część komórek mięśnia sercowego ulega uszkodzeniu lub obumiera. Nie zawsze można określić, czy dolegliwości spowodowane są ciężkim uszkodzeniem serca czy zawałem, dlatego stan ten nosi ogólną nazwę ostrego zespołu wieńcowego.

Zwykle pierwszym objawem zawału jest ostry ból lub ucisk w klatce piersiowej, często promieniujący do szyi lub lewego ramienia. Może mu towarzyszyć uczucie duszności, osłabienie i zimne poty. Opis w języku angielskim dostępny jest na stronie internetowej National Heart, Lung and Blood Institute w artykule what a heart attack feels like.

Zawał serca jest spowodowany niedrożnością jednego z naczyń krwionośnych (zwanych tętnicami wieńcowymi) zapewniających odpowiednie ukrwienie serca. Najczęściej do niedrożności dochodzi, kiedy w zwężonym naczyniu wytworzy się zakrzep. Częściowe zwężenie naczynia wieńcowego jest najczęściej spowodowane procesem miażdżycowym (czasem popularnie nazywanym twardnieniem naczyń). Takie zwężenie powstaje stopniowo przez wiele lat w wyniku odkładania się blaszki miażdżycowej na ścianach naczyń krwionośnych. Blaszki zwężają i usztywniają naczynia mogą niespodziewanie pękać, co prowadzi do całkowitego zamknięcia światła tętnicy.

2. Czy ból w klatce piersiowej zawsze oznacza zawał serca?

Ból w klatce piersiowej może mieć wiele innych przyczyn i nie zawsze można określić, czy pacjent ma zawał serca, biorąc pod uwagę tylko charakter bólu. Wiele osób może odczuwać ból w klatce piersiowej z powodu skurczu mięśni klatki piersiowej, pieczenie w żołądku, inne dolegliwości w obrębie żołądka lub przełyku, stres lub dolegliwości w obrębie płuc. Ból w klatce piersiowej, który występuje w czasie wysiłku fizycznego, cięższej pracy lub w związku ze stresem, trwa kilka minut i ustępuje po odpoczynku, często jest związany z dławicą piersiową. W rzadkich przypadkach ból w klatce piersiowej może być spowodowany przejściowym skurczem tętnicy wieńcowej, tzw. dławicą odmienną. Taki skurcz występuje zwykle w nocy lub w czasie spoczynku i powoduje silny, ale przejściowy ból.

Jeśli ból w klatce piersiowej trwa dłużej niż kilka minut, a szczególnie, jeśli występuje w czasie spoczynku, należy niezwłocznie wezwać pomoc medyczną.

3. Co należy zrobić w przypadku podejrzenia zawału serca?

Większość ludzi nie ma pewności, czy występujące objawy świadczą o zawale serca. W takim przypadku nie należy czekać, lecz udać się po pomoc lekarską. Jeśli wystąpi ból klatki piersiowej, barków, ramion, szyi, szczęki, lub żołądka albo jeżeli u pacjenta rozpoznano wcześniej dławicę piersiową, a objawy nie mijają po zażyciu leków, powinno się natychmiast wezwać pomoc medyczną. Inne niepokojące objawy to spłycony oddech, mdłości, poty i zawroty głowy. Odpowiednio wczesna interwencja lekarska może uratować życie, a szybkie wdrożenie leczenia ogranicza uszkodzenie mięśnia sercowego.

4. Czym jest oznaczenie troponiny wysokoczułej?

Testy do oznaczeń troponiny wysokoczułej umożliwiają wykrycie troponiny we krwi w znacznie niższym stężeniu niż w przypadku zwykłego testu. Są to testy nowej generacji charakteryzujące się większą czułością, co oznacza, że wynik dodatni uzyskuje się szybciej, dzięki czemu skraca się czas rozpoznania ostrego zespołu wieńcowego u pacjenta. Wynik dodatni może również występować u pacjentów ze stabilną dławicą piersiową lub nawet u pacjentów bezobjawowych. W takim przypadku wynik dodatni wskazuje na podwyższone ryzyko epizodów sercowych, takich jak zawał serca, w przyszłości. Troponina wysokoczuła nie jest obecnie dopuszczona do stosowania w USA, lecz jest rutynowo oznaczana w Europie, Kanadzie i wielu innych krajach.

UWAGA: Wymienione poniżej adresy stron internetowych, są źródłami uzupełniającymi. W celu obejrzenia kompletnej listy źródeł wykorzystanych w tworzeniu tej strony, kliknij tu.


Na stronie

Choroby: Zawał serca, Choroby sercowo-naczyniowe, Dławica piersiowa
Artykuły: On the Horizon: Blood Tests to Rapidly Rule out Heart Attack (2012)

Linki do stron obcojęzycznych:

American Academy of Family Physicians: Heart Attack
National Heart Lung and Blood Institute: Heart Attack
American Heart Association: Diagnosing a Heart Attack

American Heart Association: Angina (Chest Pain)

National Heart Lung and Blood Institute: Angina

Program Profilaktyka 40 Plus - dowiedz się więcej

Troponiny

Ostatnia weryfikacja:
9.13.2021