Uwaga: Informacje na temat badania CRP wykonywanego w celu oceny ryzyka wystąpienia chorób serca znajdują się w artykule CRP wysoko czułe.

Badanie wykonywanie jest w celu stwierdzenia obecności stanu zapalnego i monitorowania odpowiedzi na leczenie. Do monitorowania zagrożenia chorobami serca niezbędne jest oznaczenie CRP metodą o wysokiej czułości (wysoko czuły CRP, hsCRP).

Gdy lekarz podejrzewa nagły stan zapalny (zapalenia stawów lub jelit), chorobę autoimmunizacyjną lub infekcje bakteryjne lub grzybicze (szczególnie po zabiegach chirurgicznych).

Próbka krwi pobierana jest z żyły łokciowej.

Nie jest to potrzebne.

Białko C-reaktywne jest tzw. białkiem ostrej fazy syntetyzowanym w wątrobie i wydzielanym do krwi. Stężenie tego białka wzrasta w ciągu kilku godzin od zakażenia, lub po uszkodzeniu tkanek co czyni je bardzo przydatnym wskaźnikiem do monitorowania stanu zapalnego.

Znacznie podwyższone stężenie CRP występuje w wyniku urazu, ataku serca, w chorobach autoimmunizacyjnych oraz w przebiegu ciężkich infekcji bakteryjnych jak np. posocznica.

Wzrost stężenia CRP w surowicy często jest poprzedzony bólem, podwyższoną temperaturą lub innymi klinicznymi objawami a jego poziom może wzrastać tysiąckrotnie w odpowiedzi na zapalenie. Obniża się relatywnie tak szybko jak cofa się stan zapalny, dlatego też stosuje się go do oceny efektywności terapii.
Oznaczenie CRP nie stanowi rozpoznania, lecz pozwala stwierdzić, czy w organizmie rozwija się stan zapalny. Wynik oznaczenia, w połączeniu z innymi informacjami, takimi jak objawy przedmiotowe i podmiotowe, badanie fizykalne oraz inne, pozwalają stwierdzić czy u pacjenta rozwija się ostry stan zapalny, czy też zaostrzenie przewlekłej choroby zapalnej. Następnie można wykonać dalsze badania i rozpocząć leczenie.

Oznaczenie białka C-reaktywnego (CRP) jest testem nieswoistym. Wykonuje się je w celu wykrycia stanu zapalnego, jeżeli zachodzi podejrzenie uszkodzenia tkanek lub procesu zapalnego w organizmie, jednak nie pozwala ono zlokalizować stanu zapalnego ani określić jego przyczyny. Oznaczenie CRP nie stanowi rozpoznania, lecz w połączeniu z innymi informacjami, takimi jak objawy przedmiotowe i podmiotowe oraz wyniki innych badań, pozwala stwierdzić ostry lub przewlekły stan zapalny.

Badanie można wykonać na przykład w celu wykrycia lub monitorowania przebiegu stanu zapalnego u pacjenta z podejrzeniem ostrego stanu klinicznego, takiego jak:

• poważne zakażenie bakteryjne, jak na przykład posocznica, lub zakażenie grzybicze
• zapalenie narządów miednicy mniejszej

Oznaczenie CRP wykonuje się u pacjentów z przewlekłymi chorobami zapalnymi w celu wykrycia zaostrzenia choroby i/lub oceny skuteczności leczenia. Choroby te, to między innymi:

• nieswoiste zapalne choroby jelit
• niektóre formy zapalenia stawów
• choroby autoimmunizacyjne, takie jak toczeń lub zapalenie naczyń

Czasami CRP wykonuje się łącznie z badaniem OB, które również umożliwia wykrycie stanu zapalnego. CRP nie jest wystarczająco swoiste, aby umożliwić rozpoznanie konkretnej choroby, jednak stanowi ogólny marker infekcji i stanów zapalnych i wskazuje na konieczność wykonania dodatkowych badań oraz wdrożenia leczenia. Źródło stanu zapalnego identyfikuje się przy pomocy innych testów, w zależności od podejrzewanej przyczyny.

‍

Ponieważ CRP wzrasta w stanach zapalnych, badanie powinno być zlecane kiedy istnieje ryzyko infekcji bakteryjnej (np. infekcja po zabiegu chirurgicznym) lub podejrzenie w oparciu o istniejące objawy. Badanie zleca się na przykład u noworodków z objawami infekcji lub u pacjentów z objawami posocznicy, takimi jak gorączka, dreszcze, szybki oddech i przyspieszony rytm serca.

Badanie jest zlecane także w celu oceny stanu chorobowego np. w zapaleniu stawów lub toczniu. Badanie może być powtarzane w celu oceny efektywności leczenia stanu zapalnego, co powinno manifestować się spadkiem stężenia CRP.

CRP jest też używane do monitorowania uszkodzeń (ran) ciała i stanów po zabiegach chirurgicznych, przeszczepach narządów i w oparzeniach, jako wczesny wskaźnik możliwej infekcji.

UWAGA: Dla tego oznaczenia nie ustalono standardowych zakresów referencyjnych. Ze względu na to, że wartości referencyjne zalezą od wielu czynników takich jak: wiek, płeć, badana populacja, metoda oznaczenia, wyniki przedstawione jako wartości liczbowe mają różne znaczenie w różnych laboratoriach. Wynik powinien zawierać zakres referencyjny dla konkretnego oznaczenia. Lab Tests Online zaleca, aby pacjent przedyskutował wyniki testu z lekarzem. Dodatkowe informacje na temat zakresów referencyjnych są dostępne w rozdziale Przedziały referencyjne i ich znaczenie.

Wysokie lub wzrastające wartości CRP sugerują ostrą infekcję/stan zapalny lecz nie pozwalają na jego zlokalizowanie, ani określenie jego przyczyny. Wysokie stężenie CRP stanowi potwierdzenie podejrzenia poważnej infekcji bakteryjnej. U pacjentów z przewlekłymi stanami zapalnymi wysokie stężenie CRP wskazuje na zaostrzenie choroby lub nieskuteczne leczenie.

U osób zdrowych CRP jest zazwyczaj poniżej 10 mg/l. Większość infekcji i zapaleń powoduje wzrost poziomu CRP powyżej 100 mg/l.
Jeżeli stężenie CRP we krwi spada, oznacza to, że stan zdrowia się poprawia i zapalenie ustępuje. Jeżeli wynik plasuje się poniżej 10 mg/l oznacza to, że nie ma już klinicznie aktywnego stanu zapalnego.

‍

Stężenie CRP może wzrastać w końcowym okresie ciąży oraz u kobiet stosujących doustną antykoncepcję hormonalną lub hormonalną terapię zastępczą (np. estrogen). Wyższe wartości CRP zaobserwowano również u osób otyłych.

Innym testem monitorującym stany zapalne jest odczyn opadania krwinek czerwonych (OB). Obydwa testy dają podobną informację o obecności zapalenia, jakkolwiek stężenie CRP wzrasta i obniża się szybciej niż OB. Prawidłowe leczenie może skutkować obniżeniem stężenia CRP do wartości prawidłowych np. w przebiegu zapalenia stawów, podczas kiedy OB może być nadal przez pewien czas nieprawidłowe.

‍

1. Co to jest przewlekły stan zapalny?

Przewlekły stan zapalny jest chorobą która prowadzi do rozwoju długotrwałego, nawracającego zapalenia. Może to być spowodowane różnymi czynnikami patologicznymi. Przykładem jest zapalenie stawów, toczeń i stan zapalny jelit (choroba Crohna lub wrzodziejące zapalenie jelita grubego.

do góry

2. Jaka jest różnica pomiędzy testem CRP i CRP wysoko czułym (hs-CRP)?

W obydwu badaniach oznacza się te same substancje we krwi. W teście wysoko czułe CRP (hs-CRP) oznacza się bardzo małe ilości CRP we krwi, w zakresie od 0,5 do 10 mg/l, i zleca się go u pozornie zdrowych osób w celu oceny ryzyka chorób serca. Zwykłe badanie CRP jest zlecane pacjentom zagrożonym bakteryjną lub wirusową infekcją (np. po zabiegu chirurgicznym) lub pacjentom z przewlekłym stanem zapalnym (takim jak reumatyczne zapalenie stawów). W tym teście mierzy się CRP w zakresie od 10 do 1000 mg/l.

do góry

3. Czy każdy powinien wykonać badanie CRP?

Oznaczenia CRP nie wykonuje się w celach przesiewowych, więc nie wykonuje się go u wszystkich. Stężenie CRP oznacza się w celu wykrycia stanów zapalnych oraz poważnych infekcji bakteryjnych.

do góry

4. Czy oznaczenie CRP można wykonać w gabinecie lekarskim?

CRP można oznaczyć w niektórych większych przychodniach, lecz zazwyczaj badanie to wykonuje się w laboratorium.

‍

UWAGA: Wymienione poniżej adresy stron internetowych, są źródłami uzupełniającymi. W celu obejrzenia kompletnej listy źródeł wykorzystanych w tworzeniu tej strony, kliknij tu.    

Na stronie:      

Choroby: Zapalenie stawów, choroby autoimmunizacyjne, nieswoiste zapalne choroby jelit, zapalenie narządów miednicy mniejszej, układowy toczeń rumieniowaty, posocznica, zapalenie naczyń, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych  i zapalenie mózgu        

Linki do stron obcojęzycznych:

National Institute of Arthritis and Muscoskeletal and Skin Diseases: Autoimmune…
‍WomensHealth.gov: Autoimmune diseases
‍Mayo Clinic: C-reactive protein test
‍KidsHealth.com: Blood Test: C-Reactive Protein (CRP)

‍