CA-125

Ostatnia weryfikacja:
4.13.2022
Oficjalna Nazwa

Antygen nowotworowy 125

Inne Nazwy

Marker nowotworowy CA-125

Powiązane badania

Markery nowotworowe, Mutacje w genach BRCA1 i BRCA2

SPIS TREŚCI

W skrócie

W jakim celu badanie jest wykonywane?

Badanie wykonywane jest w celu monitorowania leczenia nowotworów złośliwych jajnika i do wykrycia nawrotu.

Kiedy badanie jest wykonywane?

Badanie powinno być wykonywane przed rozpoczęciem leczenia lub u kobiet z wysokim ryzykiem wystąpienia nowotworów jajnika oraz regularnie, podczas leczenia i po jego zakończeniu.

Jak się pobiera próbkę do badania?

Próbka krwi pobierana jest z żyły łokciowej.

Czy do badania trzeba się przygotować?


Nie

Informacja o próbce

Co się oznacza?

CA - 125 jest glikoproteiną często występującą na powierzchni nowotworowo zmienionych komórek jajników, ale także w niektórych tkankach prawidłowych - głównie narządu rodnego. Stosowany jest jako marker raka jajnika, jednak jego poziom może być podwyższony również w innych chorobach nowotworowych (m.in. raku niedrobnokomórkowym płuca, raku piersi), a także w innych stanach niezwiązanych z chorobą nowotworową, takich jak miesiączka, ciąża, czy stany zapalne w obrębie miednicy małej.

Artykuły zamieszczone w dziale Laboratorium dostarczą Ci ogólnych informacji na temat obróbki pobranej krwi, wymazu z gardła oraz krwiodawstwa i krwiolecznictwa.

Badanie

W jakich przypadkach badanie jest wykonywane?

Oznaczenia stężenia CA - 125 wykonuje się w celu monitorowania przebiegu leczenia nowotworów jajnika, oceny reakcji chorych na to leczenie, oraz w kontroli chorych po leczeniu w celu wykrycia nawrotu choroby. Oznaczenia CA - 125 zaleca się wykonywać się również u zdrowych kobiet z grupy podwyższonego ryzyka - z historią nowotworu jajnika w rodzinie.

Test nie jest używany do badań skriningowych w kierunku raka jajnika, ponieważ nie jest specyficzny. Stężenie CA-125 może być podwyższone w innych stanach niezwiązanych z chorobą nowotworową, takich jak miesiączka, ciąża, czy stany zapalne w obrębie miednicy małej.

W jakich przypadkach badanie jest zlecane?

Oznaczenie CA - 125 wykonuje się przed rozpoczęciem leczenia raka jajnika, a wynik tego badania stanowi punkt odniesienia dla kolejnych oznaczeń. W trakcie leczenia badanie poziomu tego markera bada się w regularnie w celu monitorowania leczenia i oceny reakcji chorych na podjęte leczenie. Oznaczenia CA - 125 powinno wykonywać się również po zakończeniu leczenia celem wczesnego wykrycia ewentualnego nawrotu choroby (wznowy miejscowej i/lub odległych przerzutów).

Co oznacza wynik?

Obniżenie poziomu CA - 125 podczas terapii do wartości spotykanych u ludzi zdrowych oznacza zwykle dobrą reakcję organizmu na prowadzone leczenie. Wzrost poziomu CA - 125 z reguły jest równoznaczny z brakiem reakcji na leczenie i progresją choroby. Wzrost stężenia tego markera w kontroli po leczeniu, utrzymujący się w kolejnych badaniach, uznawany jest za wysoce wiarygodny wskaźnik nawrotu choroby.

Jeśli u kobiety z rozpoznanym rakiem jajnika stwierdzono prawidłowe stężenie CA-125, co oznacza że komórki nowotworowe nie produkują tego antygenu, nie można testu wykorzystać do monitorowania leczenia.

Uwaga

Dla wielu oznaczeń nie ustalono standardowych zakresów referencyjnych. Ze względu na to, że wartości te zależą od wielu czynników takich jak: wiek, płeć, badana populacja, metoda oznaczenia, wyniki przedstawione jako wartości liczbowe mają różne znaczenie w różnych laboratoriach. Wynik powinien zawierać zakres referencyjny dla konkretnego oznaczenia. Lab Tests Online zaleca, aby pacjent przedyskutował wyniki testu z lekarzem. Dodatkowe informacje na temat zakresów referencyjnych są dostępne w artykule:

Przedziały referencyjne i ich znaczenie.
Co jeszcze należy wiedzieć?

Ze względu na to, że podwyższone stężenie CA - 125 może występować w niektórych stanach fizjologicznych lub niezłośliwych chorobach narządu rodnego (np. ciąża, miesiączka, endometrioza, stany zapalne w obrębie miednicy małej), marker ten nie jest stosowany jako badanie przesiewowe w kierunku nowotworu.

Pytania i odpowiedzi

1. Czy poziom CA-125 zawsze wzrasta w przypadku nowotworu jajników?

Nie. Nie każdy rak jajnika związany jest ze wzrostem poziomu CA - 125. Podwyższone stężenia CA - 125 spotyka się jednak u blisko 80% pacjentek.

2. Mam podwyższony poziom CA-125. Czy to znaczy, że mam nowotwór?

Nie. Poziom CA - 125 może wzrosnąć w przypadku wielu różnych stanów i chorób. Podwyższony - zazwyczaj miernie - poziom tego markera można obserwować we wczesnym okresie ciąży, podczas miesiączki, jak również w endometriozie, stanach zapalnych w obrębie miednicy małej oraz czasami w przypadku zapalenia lub marskości wątroby.

3. Czy nowotwór jajników jest dziedziczny?

Występowanie nowotworu jajnika w rodzinie wiąże się z podwyższonym ryzykiem zachorowania. Kobiety, których bliskie krewne chorowały na raka jajnika mają większe ryzyko zachorowania aniżeli kobiety pochodzące z rodzin, w których takie przypadki nie występowały. Podczas badania należy poinformować lekarza o przypadkach występowania tego nowotworu w rodzinie.

4. Czy są inne czynniki ryzyka raka jajnika?

Poza występowaniem w rodzinie do czynników ryzyka raka jajnika zalicza się otyłość i hormonalną terapię zastępczą. Dodatkowo ryzyko zachorowania wzrasta z wiekiem.

Program Profilaktyka 40 Plus - dowiedz się więcej

CA-125

Ostatnia weryfikacja:
4.13.2022

Inne nazwy:

Antygen nowotworowy 125, Marker nowotworowy CA-125, Badanie krwi CA -125,  Badanie krwi CA125

Formalna nazwa:  Antygen nowotworowy 125

W skrócie

Antygen nowotworowy 125 (CA-125) jest białkiem, którego podwyższony poziom występuje u chorych z niektórymi rodzajami raka oraz innymi schorzeniami. Test wykonuje się w celu oznaczenia poziomu CA-125.

Test CA-125 jest rodzajem oznaczenia stężenia markera nowotworowego.  Wykonuje się go w procesie monitorowania odpowiedzi pacjentki na leczenie raka jajnika i wykrywania nawrotu raka jajnika po leczeniu.

Informacje o testach

Cel wykonania testu

Celem testu jest pomiar stężenia CA-125 we krwi. Wprawdzie CA-125 może być podwyższony w  kilku innych schorzeniach  i wielu typach raka, oznaczenie zwykle wykonuje się u pacjentek z podejrzeniem lub potwierdzonym rakiem jajnika. Lekarz może  zlecić test CA-125 z kilku powodów:

• Diagnostyka guza w obrębie miednicy - CA-125 można wykorzystać do stwierdzenia czy masa w obrębie miednicy widoczna w badaniu  obrazowym może być związana z  rakiem jajnika.  Poziom CA-125 jest podwyższony u około 80% pacjentek z najczęstszym typem raka jajnika.

• Badania przesiewowe u  pacjentek wysokiego ryzyka - CA-125 oznacza się w ramach badań przesiewowych w  kierunku  raka jajnika u pacjentek z grupy wysokiego ryzyka  zachorowania z powodu dziedzicznych zespołów nowotworowych, na przykład u kobiet  z odziedziczonymi mutacjami genu BRCA1 i BRCA2. Testów CA-125  nie wykonuje się jednak w badaniach przesiewowych w  kierunku  raka jajnika u pacjentek, które nie są narażone na wysokie ryzyko rozwoju tej choroby.

• Ocena odpowiedzi na leczenie - oznaczenie CA-125 pomaga monitorować odpowiedź organizmu na leczenie raka jajnika.

• Szacowanie rokowań - wprawdzie nie ma co do tego pełnej zgodności specjalistów, jednak niektórzy zalecają pomiar poziomu CA-125 jako pomoc w oszacowaniu rokowania pacjentki lub szans na wyleczenie raka jajnika.

• Monitorowanie  wznowy - monitorowanie poziomu CA-125 pomaga lekarzom wykryć oznaki wznowy raka jajnika po zakończeniu leczenia.

Co się oznacza?

Test CA-125 wykonuje się w celu oznaczenia stężenia białka CA-125 obecnego we krwi. Wynik badania CA-125 podaje się w jednostkach na mililitr lub U/ml.

Zarówno  stany nowotworowe, jak i nienowotworowe mogą wpływać na poziom CA-125  we krwi. CA-125 w niewielkich ilościach jest wytwarzane przez wiele zdrowych komórek, w tym komórki jajników,  trzustki, piersi oraz wyściółki klatki piersiowej i brzucha.  Rak i inne  schorzenia, które powodują podrażnienie lub stan zapalny tych narządów, mogą powodować wzrost poziomu CA-125.  Przyczyny podwyższonego poziomu CA-125 we krwi to między innymi:

• rak jajnika

• rak trzustki, piersi i płuc

• endometrioza

• mięśniaki macicy

• ciąża

• miesiączka

• choroby wątroby.

Wykonanie testu CA-125

W jaki sposób poddać się badaniu?

Test CA-125 zleca lekarz. Krew do badania można pobrać w laboratorium, przychodni, gabinecie lekarskim lub szpitalu.

Czy test można wykonać w warunkach domowych?

Obecnie nie ma możliwości wykonania oznaczenia CA-125 w warunkach domowych. Badanie to wymaga pobrania krwi w warunkach klinicznych.

Ile kosztuje test?

Koszt testu CA-125 może zależeć od miejsca wykonania testu i  ubezpieczenia zdrowotnego. Całkowity koszt testu może obejmować wizytę, wynagrodzenie technika za pobranie próbki oraz opłaty laboratoryjne za wykonanie testu.

Jeśli test został zlecony przez lekarza, ubezpieczyciel zwykle pokrywa powyższe koszty.  Może zachodzić konieczność samodzielnego poniesienia niektórych kosztów, takich jak współpłatność lub potrącenia. Bliższych informacji na ten temat może udzielić lekarz, ubezpieczyciel i personel laboratoryjny.

Wykonanie testu CA-125

Test CA-125 wykonuje się w próbce krwi, którą pracownik opieki zdrowotnej pozyskuje z wkłucia żylnego.

Przed wykonaniem testu

Oznaczenie CA-125 nie wymaga specjalnego przygotowania. Aby mieć pewność, że wynik jest wiarygodny, należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, również tych dostępnych bez recepty.

Podczas testu

Próbkę krwi pobiera się zazwyczaj z żyły łokciowej. Osoba pobierająca krew zaciska gumową opaskę wokół ramienia, w celu zwiększenia ciśnienia w żyle. Następnie dezynfekuje miejsce wkłucia chusteczką antyseptyczną, wprowadza cienką igłę do żyły i pobiera niewielką ilość krwi.

W momencie wkłucia lub wycofania igły może wystąpić niewielki ból lub pieczenie, ale zwykle jest on łagodny i krótkotrwały. Cała procedura trwa nie dłużej niż pięć minut.

Po teście

Po  pobraniu krwi zakłada się mały bandaż, aby zatrzymać krwawienie. Może być konieczne pozostawienie go w miejscu wkłucia godzinę lub dłużej.

Bezpośrednio po pobraniu krwi można powrócić do normalnych czynności. W bardzo rzadkich przypadkach po pobraniu krwi może wystąpić oszołomienie, trwające krwawienie lub infekcja w miejscu pobrania krwi. W przypadku zaobserwowania któregokolwiek z tych objawów należy skontaktować się z lekarzem.

Wyniki testu CA-125

Otrzymywanie wyników

Zazwyczaj wyniki testu są dostępne w ciągu kilku dni roboczych po otrzymaniu próbki przez laboratorium.  Lekarz może skontaktować się w celu omówienia wyników. Opis może zostać przesłany listownie, pocztą elektroniczną lub udostępniony online.

Interpretacja wyników

Poziomy CA-125 u pacjentów mogą się różnić, dlatego podczas interpretacji wyniku lekarz musi wziąć pod uwagę indywidualne uwarunkowania pacjentki. Lekarz powinien interpretować wyniki testu w kontekście klinicznym i wyjaśnić pacjentce, co oznaczają dla jej zdrowia.

U kobiet ocenianych pod kątem masy w obrębie miednicy, nieprawidłowy wynik testu CA-125 może świadczyć o tym, masa jest związana z rakiem jajnika. U pacjentek po menopauzie test ma charakter bardziej informacyjny.

U pacjentek  z grupy wysokiego ryzyka zachorowania  na raka jajnika sam podwyższony poziom CA-125  nie  wystarcza do rozpoznania raka. Wyniki rozpatruje się w połączeniu z wynikami innych testów potwierdzających lub wykluczających obecność nowotworu, takich jak badania krwi, badania obrazowe i biopsja.

U pacjentek w trakcie leczenia  raka jajnika, lekarz porównuje poziom  CA-125 przed leczeniem z wynikami kolejnych oznaczeń. Jeśli poziom CA-125 przed rozpoczęciem leczenia był podwyższony, a potem spada, można przypuszczać, że leczenie jest skuteczne.  Jeżeli wzrasta lub nie ulega zmianie, leczenie może nie być skuteczne.

U pacjentek po zakończeniu leczenia okresowo wykonuje się kolejne oznaczenia CA-125.      Nieprawidłowy wynik testu CA-125  może być wczesną oznaką wznowy.

Poszczególne laboratoria mogą stosować różne metody pomiaru CA-125.  Jeśli poziom CA-125 ma być monitorowany na przestrzeni czasu, warto wszystkie badania wykonywać w tym samym laboratorium.  Wyniki uzyskane z różnych laboratoriów mogą nie być bezpośrednio porównywalne.

Źródła:

A.D.A.M. Medical Encyclopedia. CA-125 blood test. Updated October 18, 2018. Accessed May 25, 2021. https://medlineplus.gov/ency/article/007217.htm

American Cancer Society. Can ovarian cancer be found early? Updated July 24, 2020. Accessed May 25, 2021. https://www.cancer.org/cancer/ovarian-cancer/detection-diagnosis-staging/detection.html

American Cancer Society. Living as an ovarian cancer survivor. Updated April 11, 2018. Accessed May 25, 2021. https://www.cancer.org/cancer/ovarian-cancer/after-treatment/follow-up.html

American Society of Clinical Oncology. Ovarian, fallopian tube, and peritoneal cancer. Updated May 2020. Accessed May 25, 2021. https://www.cancer.net/cancer-types/ovarian-cancer/view-all

ARUP Consult. Ovarian cancer. Updated January 2021. Accessed April 3, 2021. https://arupconsult.com/content/ovarian-cancer

Carlson KJ. Screening for ovarian cancer. In: Goff B, Elmore JG, eds. UpToDate. Updated November 3, 2020. Accessed May 25, 2021. https://www.uptodate.com/contents/screening-for-ovarian-cancer

Chen L, Berek JS. Overview of epithelial carcinoma of the ovary, fallopian tube, and peritoneum. In: Goff B, Dizon DS, eds. UpToDate. Updated May 7, 2021. Accessed May 25, 2021. https://www.uptodate.com/contents/overview-of-epithelial-carcinoma-of-the-ovary-fallopian-tube-and-peritoneum

Duska LR. Approach to survivors of epithelial ovarian, fallopian tube, or peritoneal carcinoma. In: Nekhlyudov L, Goff B, Dizon DS, eds. UpToDate. Updated December 16, 2020. Accessed May 25, 2021. https://www.uptodate.com/contents/approach-to-survivors-of-epithelial-ovarian-fallopian-tube-or-peritoneal-carcinoma

Foundation for Women’s Cancer. CA 125 levels: Your guide. Published 2017. Accessed June 3, 2021. https://www.foundationforwomenscancer.org/wp-content/uploads/FWC-CA-125-Levels-Your-Guide.pdf

Green AE. Ovarian cancer. Medscape. Updated August 10, 2020. Accessed May 25, 2021. https://emedicine.medscape.com/article/255771-overview

King GGT, Leighton JC. CA 125. Medscape. Updated January 10, 2020. Accessed May 25, 2021. https://emedicine.medscape.com/article/2087557-overview

MedlinePlus: National Library of Medicine. CA-125 blood test (ovarian cancer). Updated August 15, 2018. Accessed May 25, 2021. https://medlineplus.gov/lab-tests/ca-125-blood-test-ovarian-cancer

MedlinePlus: National Library of Medicine. Venipuncture. Updated April 21, 2019. Accessed May 25, 2021. https://medlineplus.gov/ency/article/003423.htm

National Cancer Institute. Prognosis. Date unknown. Accessed June 3, 2021. https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms/def/prognosis

National Cancer Institute. Ovarian epithelial, fallopian tube, and primary peritoneal cancer screening (PDQ®)–Health professional version. Updated March 26, 2021. Accessed May 25, 2021. https://www.cancer.gov/types/ovarian/hp/ovarian-screening-pdq

National Cancer Institute. Ovarian epithelial, fallopian tube, and primary peritoneal cancer treatment (PDQ®)–Health professional version. Updated May 20, 2021. Accessed May 25, 2021. https://www.cancer.gov/types/ovarian/hp/ovarian-epithelial-treatment-pdq

National Cancer Institute. Tumor markers. Updated May 11, 2021. Accessed May 25, 2021. https://www.cancer.gov/about-cancer/diagnosis-staging/diagnosis/tumor-markers-fact-sheet#what-tumor-markers-are-currently-being-used-and-for-which-cancer-types

National Heart, Lung, and Blood Institute. Blood tests. Date unknown. Accessed June 6, 2021. https://www.nhlbi.nih.gov/health-topics/blood-tests

Ramirez PD. Ovarian cancer. Merck Manuals Professional Edition. Updated September 2020. Accessed March 12, 2021. https://www.merckmanuals.com/professional/gynecology-and-obstetrics/gynecologic-tumors/ovarian-cancer?query=ca-125

Ueland FR, Li AJ. Serum biomarkers for evaluation of an adnexal mass for epithelial carcinoma of the ovary, fallopian tube, or peritoneum. In: Elmore JG, ed. UpToDate. Updated February 3, 2020. Accessed May 25, 2021. https://www.uptodate.com/contents/serum-biomarkers-for-evaluation-of-an-adnexal-mass-for-epithelial-carcinoma-of-the-ovary-fallopian-tube-or-peritoneum

U.S. Preventive Services Task Force. Ovarian cancer: screening. Updated February 13, 2018. Accessed May 25, 2021. https://www.uspreventiveservicestaskforce.org/uspstf/recommendation/ovarian-cancer-screening