W skrócie
W jakim celu badanie jest wykonywane?
Jako pomoc w rozpoznaniu pierwotnej marskości żółciowej (primary biliary cirrhosis- PBC)
Kiedy badanie jest wykonywane?
W przypadku podejrzenia pierwotnej marskości żółciowej u pacjenta.
Jak się pobiera próbkę do badania?
Próbka krwi pobrana z żyły łokciowej.
Czy do badania trzeba się przygotować?
Zaleca się pobranie próbki na czczo, ale nie jest to bezwzględnie konieczne.
Informacja o próbce
Co się oznacza?
Za pomocą tego badania oznacza się miano przeciwciał przeciwmitochondrialnych (AMA) we krwi. Wytwarzanie AMA jest silnie związane z pierwotną marskością żółciową. Jest to choroba autoimmunizacyjna, która wywołuje stan zapalny i włóknienie wewnątrzwątrobowych przewodów żółciowych, co prowadzi do postępującego niszczenia wątroby i blokowania odpływu żółci. Najczęściej występuje u kobiet w wieku 35-60 lat. U ponad 90% chorych na PBC występuje znacznie podwyższone miano przeciwciał przeciwmitochondrialnych.
Wzrost poziomu AMA można również zaobserwować w pierwotnym i wtórnym stwardniającym zapaleniu dróg żółciowych, chorobach wątroby spowodowanych przewlekłym nieswoistym zapaleniem jelit oraz niedrożności przewodów żółciowych. Dodatkowo podwyższona może być również aktywność fosfatazy alkalicznej.
Wyróżnia się 9 typów antygenów AMA (M1-M9), z których M2 i M9 mają największe znaczenie kliniczne. Typ M2 uważany jest za najbardziej charakterystyczny dla PBC, podczas gdy inne występować mogą również w przebiegu innych chorób. W niektórych laboratoriach można oznaczyć typ M2 AMA, zamiast całkowitego miana AMA.
Aby uzyskać dalsze informacje dotyczące PBC i pierwotnego stwardniającego zapalenia dróg żółciowych należy zapoznać się z listą linków do stron obcojęzycznych
Uwaga
Jeżeli przeprowadzenie badania jest dla Ciebie, lub kogoś Ci bliskiego przyczyną niepokoju czy zawstydzenia, przeczytaj artykuły:
Artykuły zamieszczone w dziale Laboratorium dostarczą Ci ogólnych informacji na temat obróbki pobranej krwi, wymazu z gardła oraz krwiodawstwa i krwiolecznictwa.
Badanie
W jakich przypadkach badanie jest wykonywane?
Badanie AMA wykonuje się w celu rozpoznania pierwotnej marskości żółciowej (PBC). PBC jest ciężkim schorzeniem związanym z postępującym niszczeniem dróg żółciowych wątroby(dalsze informacje na ten temat znajdują się w zakładce linków do stron obcojęzycznych). Oznaczanie AMA często zleca się w celu wykrycia PBC oraz różnicowania PBC i innych chorób autoimmunologicznych uszkadzających wątrobę. Wynik AMA może być przydatny w przewidywaniu konieczności wykonania przeszczepu wątroby.
Inne badania, które można zlecić to między innymi:
- przeciwciała przeciwko mięśniom gładkim (SMA)
- przeciwciała przeciwjądrowe (ANA)
- fosfataza alkaliczna
- stężenie IgM
- bilirubina
- albumina
- czas protrombinowy
- białko C-reaktywne
- GGT
W jakich przypadkach badanie jest zlecane?
Badanie AMA lub AMA-M2 jest zlecane w przypadku podejrzenia u pacjenta pierwotnej marskości żółciowej. Chorobie mogą towarzyszyć objawy takie jak powiększenie wątroby i śledziony, zmęczenie, żółtaczka (zażółcenie skóry i białkówek oczu), świąd skóry, jednak u wielu pacjentów we wczesnym stadium choroba przebiega bezobjawowo. Pierwszym sygnałem PBC jest zazwyczaj stwierdzenie podwyższonej aktywności enzymów wątrobowych (zwłaszcza fosfatazy alkalicznej - ALP) podczas rutynowych badań okresowych. Oznaczenie AMA lub AMA-M2 można zlecić łącznie z innymi badaniami lub po uzyskaniu wyników innych testów. Badanie jest pomocne w rozpoznaniu i/lub wykluczeniu innych możliwych przyczyn uszkodzenia wątroby, takich jak zakażenie (na przykład wirusowe zapalenie wątroby), leki, nadużywanie alkoholu, toksyny, choroby genetyczne, choroby metaboliczne oraz autoimmunizacyjne zapalenie wątroby.
Co oznacza wynik?
Najbardziej prawdopodobną przyczyną wysokiego miana przeciwciał AMA lub AMA-M2 we krwi jest PBC. Niskie miano AMA może również występować u pacjentów z przewlekłym aktywnym zapaleniem wątroby, autoimmunizacyjnym zapaleniem wątroby, zastojem żółci, z zakażeniami, takimi jak kiła lub ostre wirusowe zapalenie wątroby. Może występować również u pacjentów z innymi schorzeniami autoimmunizacyjnymi, takimi jak układowy toczeń rumieniowaty, reumatoidalne zapalenie stawów, zespół Sjögrena, twardzina, czy zapalenie tarczycy.
Miano przeciwciał AMA może być również niższe u dzieci i u osób z upośledzeniem odporności. Miano AMA nie ma związku z nasileniem objawów PBC, ani rokowaniem.
Uwaga
Dla wielu oznaczeń nie ustalono standardowych zakresów referencyjnych. Ze względu na to, że wartości te zależą od wielu czynników takich jak: wiek, płeć, badana populacja, metoda oznaczenia, wyniki przedstawione jako wartości liczbowe mają różne znaczenie w różnych laboratoriach. Wynik powinien zawierać zakres referencyjny dla konkretnego oznaczenia. Lab Tests Online zaleca, aby pacjent przedyskutował wyniki testu z lekarzem. Dodatkowe informacje na temat zakresów referencyjnych są dostępne w artykule:
Co jeszcze należy wiedzieć?
Sama obecność AMA czy AMA-M2 o nie może być podstawą rozpoznania pierwotnej marskości żółciowej, ocenia się również występowanie objawów klinicznych i wyniki innych badań. W przypadku stwierdzenia wysokiego miana AMA lub AMA-M2 i podejrzenia PBC, należy rozważyć biopsję wątroby w celu znalezienia zmian charakterystycznych dla pierwotnej marskości żółciowej w tkance wątrobowej. Można również zlecić badania obrazowe wątroby w celu sprawdzenia czy występuje blokada przewodów żółciowych. Około 50% przypadków PBC rozpoznaje się przed wystąpieniem charakterystycznych objawów.
Pytania i odpowiedzi
1. Czym spowodowana jest PBC?
Przyczyny choroby nie zostały jeszcze poznane. PBC nie jest chorobą zakaźną ani dziedziczną, chociaż w niektórych rodzinach może występować zwiększona podatność na choroby autoimmunizacyjne. PBC może rozwinąć się u każdego, w dowolnym wieku, ale najczęściej występuje u kobiet w średnim wieku.
2. Jak szybko postępuje PBC?
Trudno przewidzieć przebieg oraz ciężkość PBC. U dużej grupy pacjentów przez wiele lat choroba przebiega bezobjawowo lub towarzyszące jej objawy są niewielkie. W celu uzyskania dalszych informacji należy skontaktować się z lekarzem lub przeczytać powiązane z tym tematem artykuły.
Źródła
UWAGA: Wymienione poniżej adresy stron internetowych, są źródłami uzupełniającymi. W celu obejrzenia kompletnej listy źródeł wykorzystanych w tworzeniu tej strony, kliknij tu.
Link do polskiej strony:
Pierwotna marskość żółciowa wątroby
Linki do stron obcojęzycznych:
American Liver Foundation: Primary Biliary Cholangitis (PBC, previously Primary Biliary Cirrhosis)
MedlinePlus Medical Encyclopedia: Primary biliary cirrhosis
NIDDK: Primary Biliary Cirrhosis
Mayo Clinic: Primary biliary cirrhosis
