Młodzież w wieku 13-18 lat

Opis

Nastolatki często uważa się za najzdrowszą grupę wiekową, jednak nawyki nabyte w tym wieku z dużym prawdopodobieństwem wpłyną na stan zdrowia nastolatka w przyszłości. Na przykład utrata masy ciała przez otyłego nastolatka pomoże uniknąć rozwoju cukrzycy i chorób serca w wieku dorosłym.      
Podczas rutynowych wizyt kontrolnych u nastolatków nie wykonuje się zbyt wielu przesiewowych badań laboratoryjnych. Nacisk kładzie się raczej na kwestie zdrowotne typowe dla nastolatków, takie jak zapobieganie wypadkom i urazom, zdrowie seksualne i unikanie substancji odurzających. Medycyna profilaktyczna u nastolatków powinna koncentrować się na zdrowym trybie życia, chroniącym przed wystąpieniem różnych chorób w wieku dorosłym.      
Poniżej znajdują się artykuły dotyczące laboratoryjnych badań przesiewowych, których wykonanie zaleca się u młodzieży w wieku 13 – 18 lat. W artykułach tych zebrane są zalecenia wydane przez różne organizacje prozdrowotne, jednak nie wszystkie z tych zaleceń pokrywają się ze sobą. Dlatego też podczas rozmowy z lekarzem na temat wykonania badań należy wziąć pod uwagę stan zdrowia nastolatka i występujące u niego czynniki ryzyka.      
Dalsze informacje na temat badań u nastolatków można znaleźć w artykułach: Świetlana przyszłość: wytyczne dotyczące nadzorowania stanu zdrowia u niemowląt, dzieci i młodzieży. Przewodnik podręczny.   Dalsze informacje dotyczące medycyny profilaktycznej i kroków, które można podjąć, aby zapewnić zdrowie sobie i swojej rodzinie znaleźć można w artykule Dobrostan i profilaktyka w erze odpowiedzialności pacjenta.

 

Otyłość

Otyłość u dzieci stanowi w USA i wszędzie na świecie rosnący problem. Otyłość dotyka około 17% of dzieci i młodzieży w Stanach Zjednoczonych, a co najmniej trzy z czterech otyłych nastolatków pozostanie otyłych w wieku dorosłym. Konsekwencje zdrowotne otyłości są bardzo poważne, takie jak wzrost ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2, nadciśnienie, wysokie stężenie cholesterolu, bóle stawów, bezdech senny oraz problemy społeczne i psychologiczne. Nastolatek, który wchodzi z nadwagą w dorosłość jest dotknięty większym ryzykiem poważnych problemów zdrowotnych takich jak choroby serca, udar i niektóre rodzaje nowotworów.  


Zalecenia

Amerykańska Akademia Pediatryczna (AAP) zaleca rutynowe badania przesiewowe w kierunku otyłości u dzieci. Co najmniej raz w roku dziecko powinno zostać zważone w gabinecie lekarskim. Są to zalecenia Federalnej Komisji specjalistów, reprezentującej 15 amerykańskich organizacji prozdrowotnych, w tym również AAP. Przy ustalaniu percentyla, w którym znajduje się wskaźnik masy ciała (BMI) bierze się pod uwagę wagę, wzrost, wiek i płeć dziecka. BMI jest narzędziem przydatnym w ocenie masy tkanki tłuszczowej w organizmie.  

  • Nadwaga: Nastolatek z nadwagą (którego BMI zawiera się w zakresie pomiędzy 85. a 94. percentylem w standardowych tabelach wzrostu) znajduje się w grupie podwyższonego ryzyka.
  • Otyłość: Nastolatek otyły (powyżej 94. percentyla w standardowych tabelach wzrostu lub z BMI przekraczającym 30 kg/m2 – brana jest pod uwagę niższa wartość) znajduje się w grupie znacznego ryzyka.

Amerykańska organizacja zajmująca się profilaktyką (USPSTF) w poprawionych wytycznych z roku 2010 zaleca lekarzom wykonywanie badań przesiewowych w kierunku otyłości u dzieci i młodzieży w wieku 6 – 18 lat i promowanie zdrowego trybu życia w celu zmniejszenia masy ciała. Organizacja ta uznaje BMI za akceptowalną metodę określenia nadwagi i definiuje pojęcia „nadwaga” i „otyłość” zgodnie z powyższym.   Podczas każdej wizyty kontrolnej należy omówić z lekarzem następujące kwestie: nawyki żywieniowe nastolatka, i poziom aktywności fizycznej. Należy również wziąć pod uwagę historię otyłości, cukrzycy typu 2. i nadciśnienia w rodzinie oraz fizyczne pomiary, których może dokonać lekarz. Celem jest zapobieganie i rozwiązywanie problemów związanych z nadwagą i otyłością poprzez ich rozpoznanie i wczesne podjecie działań, takich jak wprowadzenie odpowiedniej diety i ćwiczeń fizycznych, aby osiągnąć prawidłową wartość BMI.      Wyliczenie masy ciała u dziecka musi odnosić się do odpowiedniej tabeli wzrostu. Pediatra udziela wszelkich informacji, lecz kalkulator na stronie internetowej CDC (podany w linkach poniżej) może pomóc w ustaleniu, czy zachodzi ryzyko wystąpienia nadwagi u nastolatka.


Linki do stron obcojęzycznych

HealthyChildren.org: Obesity  
Centers for Disease Control and Prevention: BMI Percentile Calculator for Child and Teen

         
     

Chlamydioza i rzeżączka

Chlamydioza i rzeżączka to obecnie najczęściej występujące zakażenia bakteryjne przenoszone drogą płciową w USA. W wielu przypadkach nie towarzyszą im żadne objawy. Infekcje zazwyczaj umiejscawiają się w okolicach narządów płciowych, lecz mogą również zająć inne błony śluzowe, oczy lub stawy. Kobieta ciężarna może również zarazić nimi swoje dziecko. Często przebiegają bezobjawowo, lecz nieleczone mogą powodować niepłodność i inne powikłania zdrowotne. Obydwie te choroby można wyleczyć przy pomocy antybiotyków.      
Najwięcej przypadków zakażeń chlamydiami i dwoinkami rzeżączki w Stanach Zjednoczonych występuje u dziewcząt (15 – 19 laty) i młodych kobiet (20 – 24 lata). Często chlamydioza i rzeżączka występują u chorego jednocześnie.        

Zalecenia dla młodych dziewcząt      

Amerykańskie Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorobom (CDC), amerykańska organizacja zajmująca się promocją działań prewencyjnych w ochronie zdrowia (USPSTF), Amerykańska Akademia Lekarzy Rodzinnych (AAFP) oraz Amerykańskie Kolegium Położników i Ginekologów (ACOG) zalecają, aby:

  • U wszystkich aktywnych seksualnie nastoletnich dziewcząt wykonywać badania przesiewowe w kierunku chlamydiozy i rzeżączki.  

CDC i ACOG szczególnie zalecają wykonywanie badań co roku.    
Zalecenia dla kobiet ciężarnych znajdują się w rozdziale Badania wykonywane w ciąży i badania prenatalne.

         

Zalecenia dla młodych chłopców    

Powyższe organizacje nie zalecają wykonywania rutynowych badań przesiewowych u zdrowych, aktywnych seksualnie, heteroseksualnych chłopców. Lekarz może jednak podjąć decyzję w oparciu o ocenę sytuacji i czynniki ryzyka takie jak występowanie chorób przenoszonych drogą płciową w środowisku lokalnym. Należy pamiętać, że nieleczony lub niewyleczony mężczyzna może zakażać swoje partnerki seksualne.

  • CDC zaleca, aby aktywni seksualnie mężczyźni utrzymujący kontakty homoseksualne badali się w kierunku chlamydiozy i rzeżączki przynajmniej raz w roku.
  •             

Ryzyko

Ryzyko zakażenia chlamydiami lub dwoinkami rzeżączki u aktywnych seksualnie nastolatek jest większe niż u osób powyżej 25. roku życia. Dodatkowe czynniki ryzyka to:

  • Płeć żeńska      
  • Przebyte zakażenie jedną lub obiema tymi bakteriami      
  • Obecność innych chorób przenoszonych drogą płciową, szczególnie zakażenia wirusem HIV      
  • Nowy partner seksualny lub utrzymywanie kontaktów seksualnych z kilkoma osobami      
  • Nieregularne stosowanie prezerwatyw w kontaktach seksualnych      
  • Świadczenie usług seksualnych za pieniądze lub narkotyki      
  • Przyjmowanie narkotyków      
  • Wczesne rozpoczęcie pożycia seksualnego      
  • Osoby przebywające w zakładach karnych      
  • Mężczyźni homoseksualni
  •        

Z uwagi na to, że często dochodzi do ponownych zakażeń, CDC zaleca, aby dziewczęta i chłopcy leczeni na chlamydiozę lub rzeżączkę byli poddawani badaniom po trzech miesiącach od zakończenia leczenia lub podczas kolejnej wizyty kontrolnej, bez względu na to, czy ich partner również był leczony. Bardzo ważna jest kontynuacja corocznych badań przesiewowych, ponieważ ponowne zakażenie jest zawsze możliwe.


Linki do stron obcojęzycznych

CDC: Get Tested, Find Free, Fast, and Confidential Testing Near You

Linki do stron polskojęzycznych

Wytyczne postępowania w rzeżączce u dorosłych
Forum Ginekologiczne nt. chlamydiozy

Diagnostyka chlamydiozy

Wpływ natychmiastowego leczenia partnerów seksualnych osób chorych na rzeżączkę lub chlamydiozę na nawrót lub przetrwanie choroby

Badania prenatalne - chlamydioza  

Chlamydia trachomatis- charakterystyka patogenu i diagnostyka zakażeń

   

Cukrzyca

Według Amerykańskiego Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób (CDC) w roku 2012 w Stanach Zjednoczonych cukrzyca występowała u 208 tysięcy dzieci i młodzieży poniżej 20. roku życia. Wprawdzie większość przypadków cukrzycy typu 1. dotyczy osób poniżej 30. roku życia, jednak objawy często postępują bardzo szybko i rozpoznanie choroby następuje wtedy w szpitalnym oddziale ratunkowym, zatem zbędne jest wykonywanie badań przesiewowych. Z drugiej strony, u niektórych osób młodych cukrzyca typu 2. przebiega bezobjawowo, szczególnie w początkowym stadium choroby, a badania przesiewowe mogą stanowić przydatne narzędzie w procesie diagnostycznym. Według Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego (ADA) u dzieci poniżej 10. roku życia cukrzyca typu 2. występuje stosunkowo rzadko, jednak częstotliwość ta znacznie wzrosła w ciągu ostatnich dziesięciu lat, szczególnie wśród mniejszości narodowych.
Rozwój choroby we wczesnym okresie życia oznacza większe prawdopodobieństwo występowania szkodliwych wahań stężenia glukozy. Zwiększa to ryzyko wystąpienia poważnych problemów zdrowotnych, takich jak choroba serca, niewydolność nerek, utrata wzroku i amputacja stopy spowodowana uszkodzeniem nerwów, u pacjentów w młodym wieku.


Czynniki ryzyka      

Nadwaga, otyłość i brak aktywności fizycznej przyczyniają się do rozwoju cukrzycy i stają się również problemami zdrowotnymi na skalę krajową. Specjaliści w dziedzinie zdrowia publicznego edukują społeczeństwo amerykańskie w zakresie unikania cukrzycy i towarzyszących jej powikłań, lecz rodzice i młodzi ludzie powinni zdawać sobie sprawę z tego, że zdrowe nawyki żywieniowe i aktywność fizyczna zmniejszają ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2. i powiązanych z nią powikłań w dalszych okresach życia.
Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne (ADA) ostrzega, że ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2. u otyłego nastolatka, u którego występują dodatkowo tylko dwa inne znane czynniki ryzyka, jest ogromne. Nadwaga definiowana jest jako wskaźnik masy ciała (BMI) przekraczający 85. percentyl dla wieku i płci, masa ciała w odniesieniu do wzrostu przekraczająca 85. percentyl lub przekraczająca 120% masy ciała odpowiedniej dla danego wzrostu. Czynniki ryzyka to między innymi:

  • Cukrzyca typu 2. u bliskiego krewnego      
  • Pochodzenie indiańskie, afroamerykańskie, latynoskie, azjatyckie lub z wysp Pacyfiku      
  • Objawy chorób powiązanych z insulinoopornością, takich jak rogowacenie ciemne, nadciśnienie, nieprawidłowy poziom lipidów (dyslipidemia) lub zespół policystycznych jajników      
  • Wystąpienie cukrzycy ciążowej u matki biologicznej.
  •      
           

Zalecenia

Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne (ADA) wydało następujące zalecenia dotyczące badań przesiewowych:

  • Nastolatki z nadwagą i co najmniej dwoma dodatkowymi czynnikami ryzyka należy poddawać badaniom przesiewowym w kierunku cukrzycy co trzy lata, począwszy od 10. roku życia lub rozpoczęcia pokwitania.    
    Odpowiednią metodą badań jest:      
  • Stężenie glukozy we krwi na czczo – w badaniu tym oznacza się stężenie glukozy we krwi po 8-12 godzinach od ostatniego posiłku.      
  • HbA1c (inna nazwa to hemoglobina glikowana) – odzwierciedlenie średniego stężenia glukozy we krwi w ciągu poprzednich 2-3 miesięcy. Badanie to coraz częściej zaleca się w profilaktyce cukrzycy.
  • Dwugodzinny test obciążenia glukozą (DTTG) – badanie rozpoczyna się od pobrania krwi na czczo, a następnie pacjent wypija roztwór 75g glukozy. Po dwóch godzinach krew pobiera się ponownie w celu oznaczenia glukozy we krwi. Jeżeli wstępny wynik jest nieprawidłowy, badanie powtarza się innego dnia. Jeżeli wynik powtórnego badania nadal jest nieprawidłowy, stwierdza się cukrzycę.
         

Linki do stron obcojęzycznych

KidsHealth.org: Teens – Diabetes Center
American Diabetes Association
American Diabetes Association: Be Healthy Today; Be Healthy For Life, Information for Youth and their Families, Living with Type 2 Diabetes

 

Wysokie stężenie cholesterolu

Począwszy od dzieciństwa, woskowata substancja o nazwie cholesterol oraz inne tłuszcze noszące wspólną nazwę lipidów zaczynają odkładać się w tętnicach. Z czasem na przestrzeni wielu lat złogi te twardnieją, zamieniając się w blaszkę miażdżycową zwężającą światło tętnic. U osób dorosłych powstawanie blaszki miażdżycowej i towarzyszące temu problemy zdrowotne dotyczą nie tylko tętnic doprowadzających krew do mięśnia sercowego, lecz również tętnic w całym organizmie (stan ten nosi nazwę miażdżycy). W USA główną przyczyną zgonów zarówno u kobiet jak i u mężczyzn są choroby serca, a stężenie cholesterolu we krwi ma ogromny wpływ na ryzyko ich wystąpienia.      
Istnieje coraz więcej dowodów na to, że procesy biologiczne poprzedzające atak serca lub rozwój choroby sercowo-naczyniowej rozpoczynają się w dzieciństwie, chociaż zazwyczaj nie dają wtedy objawów lub prowadzą do rozwoju choroby dopiero w średnim lub starszym wieku. Aktywność fizyczna i zdrowa dieta w dzieciństwie i młodości – odpowiednio ograniczająca spożycie produktów z dużą zawartością cholesterolu, tłuszczów nasyconych i tłuszczów trans – może chronić przed chorobami serca w wieku dojrzałym.  

Zalecenia      

W celu jak najwcześniejszego rozpoczęcia profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych, Amerykańska Akademia Pediatryczna (AAP) wydała w roku 2011 nowe wytyczne, zawierające zalecenia aby u młodzieży wykonywać badania lipidów, w tym cholesterolu. Profil lipidowy zazwyczaj składa się z następujących oznaczeń: cholesterol całkowity, cholesterol HDL, cholesterol LDL i triglicerydy. Można również wyliczyć cholesterol nie-HDL poprzez odjęcie wartości cholesterolu HDL od wartości cholesterolu całkowitego.  

Amerykańska Akademia Pediatryczna zaleca w szczególności:

Wiek 12-16 lat              

  • niestosowanie rutynowych badań przesiewowych: w przypadku braku czynników ryzyka nie ma konieczności ich wykonywania.          
  • w przypadku zaistnienia nowych okoliczności lub występowania czynników ryzyka należy dwukrotnie w tym przedziale wiekowym wykonać profil lipidowy na czczo.                    

Wiek 17-21 lat              

  • Uniwersalne badania przesiewowe: nawet w przypadku braku czynników ryzyka : należy wykonać profil lipidowy jednokrotnie w tym przedziale wiekowym.          
  • Jeżeli wyniki są niepokojące należy dwukrotnie w tym przedziale wiekowym wykonać profil lipidowy na czczo.

U nastolatków z nieprawidłowym poziomem lipidów AAP zaleca na początek zmianę diety i trybu życia, zwiększenie ilości wysiłku fizycznego. W niektórych przypadkach, w tym jeżeli zmiana diety i trybu życia nie powoduje poprawy wyników, może zachodzić konieczność wprowadzenia leków. Sytuację należy omówić z lekarzem prowadzącym.

Czynniki ryzyka

Historia choroby w rodzinie: Podwyższone ryzyko występuje u nastolatków, których jedno z rodziców, dziadków, ciotka, wujek lub rodzeństwo ma wysokie stężenie cholesterolu lub w przypadku historii chorób sercowo-naczyniowych (przed ukończeniem 55. roku życia u krewnych płci męskiej i 65. roku życia u krewnych płci żeńskiej).          

Zdrowie pacjenta: Podwyższone ryzyko u nastolatków stanowią również następujące czynniki:  

  • Nadwaga lub otyłość          
  • Dieta wysokotłuszczowa, szczególnie z przewagą tłuszczów nasyconych lub trans          
  • Brak aktywności fizycznej          
  • Cukrzyca lub nadciśnienie          
  • Inna choroba umiarkowanie lub znacznie podnosząca ryzyko          
  • Palenie tytoniu


Linki do stron obcojęzycznych

American Heart Association: Hey Kids, Learn About Cholesterol
KidsHealth.org: Cholesterol

Ludzki wirus upośledzenia odporności (HIV)

HIV jest wirusem wywołującym zagrażającą życiu chorobę AIDS (zespół nabytego niedoboru odporności). W pierwszej fazie zakażenie HIV może przebiegać bezobjawowo lub objawy mogą być nieswoiste, przypominające grypę i ustępujące po krótkim czasie. Jeżeli zakażenie nie zostanie wykryte i poddane leczeniu, po pewnym czasie występują postępujące objawy AIDS. Z czasem HIV niszczy układ odpornościowy, a organizm staje się bezbronny w obliczu wszelkiego rodzaju infekcji.

Wiele nastolatków utrzymuje kontakty seksualne, co powoduje ryzyko zakażenia wirusem HIV. Według danych Amerykańskiego Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób (CDC), co roku 25% z 50 tysięcy nowych zakażeń HIV w Stanach Zjednoczonych stanowią nastolatki i młodzi dorośli w wieku 13 – 24 lata. Organizacja ta szacuje również, że nawet 60% osób z tej grupy wiekowej nie jest świadomych zakażenia i nie jest leczonych, przez co może zakażać kolejne osoby.

HIV przenosi się w następujący sposób:

  • Poprzez utrzymywanie stosunków seksualnych bez zabezpieczenia z zakażonym partnerem
  • Poprzez wspólne używanie igieł i strzykawek (na przykład przy dożylnym wstrzykiwaniu narkotyków)
  • Zakażona kobieta ciężarna może przekazać wirusa dziecku podczas ciąży lub porodu
  • Poprzez kontakt z zakażoną krwią
  • Obecnie w USA, dzięki badaniu krwi do przetoczeń, technikom obróbki cieplnej oraz innym sposobom uzdatniania preparatów krwiopochodnych, ryzyko zakażenia HIV podczas przetoczenia jest bardzo niewielkie. Jednak przed rokiem 1985, kiedy w USA rozpoczęto badanie oddawanej krwi i wprowadzono procesy niszczenia wirusa HIV w preparatach krwiopochodnych takich jak czynnik 8 i albumina, HIV rozprzestrzeniał się poprzez przetoczenia zakażonej krwi lub jej składników.

Dlaczego należy wykonywać badania przesiewowe?

Badania przesiewowe na obecność wirusa HIV są w USA istotnym elementem profilaktycznym i prozdrowotnym, ponieważ wczesne rozpoznanie umożliwia szybkie rozpoczęcie skutecznego leczenia, spowalniającego rozwój AIDS. Wczesne rozpoznanie jest również korzystne z punktu widzenia innych osób i całego społeczeństwa. Po rozpoznaniu pacjent może zmienić swoje zachowanie w taki sposób, aby nie narażać innych na kontakt ze swoimi płynami ustrojowymi, co zapobiega rozprzestrzenianiu się zakażenia. U zakażonej ciężarnej nastolatki można wdrożyć leczenie zapobiegające przekazaniu infekcji dziecku. Jeżeli wynik badania przesiewowego u nastolatka będzie ujemny, można podjąć kroki zapobiegające zakażeniu.

Poznaj swoje ryzyko

Sytuacje zwiększające ryzyko zarażenia wirusem HIV to między innymi:

  • Utrzymywanie stosunków seksualnych bez zabezpieczenia z kilkoma partnerami; choroby przenoszone drogą płciową powodują większą podatność na zakażenie HIV podczas stosunków seksualnych z osobą zakażoną.
  • Mężczyzna utrzymujący kontakty seksualne z innymi mężczyznami.
  • Świadczenie usług seksualnych w zamian za pieniądze lub narkotyki lub kontakty seksualne z osobami nieznanymi.
  • Wstrzykiwanie narkotyków przy pomocy skażonych igieł.
  • Partner seksualny zakażony wirusem HIV.
  • Utrzymywanie kontaktów seksualnych z osobami należącymi do jednej z powyższych kategorii lub brak pewności co do ryzykownych zachowań seksualnych partnera.

Częstotliwość wykonywania badań powinna zależeć od aktywności i kontaktów seksualnych. Na przykład u osoby pozostającej w długotrwałym, monogamicznym związku badanie wystarczy wykonać jednokrotnie. Jeżeli jednak partner osoby badanej utrzymywał w ostatnim czasie kontakty seksualne z kilkoma osobami, ryzyko zakażenia rośnie. W przypadku utrzymywania kontaktów seksualnych (dotyczy to również niechcianych aktów seksualnych) z osobą, która dopuszcza się ryzykownych zachowań, należy koniecznie wykonywać badania.

Badania przesiewowe

Badania przesiewowe na obecność wirusa HIV mogą obejmować różnego rodzaju testy do wykrywania przeciwciał anty HIV. Badania łączone pozwalające wykryć przeciwciała przeciwko HIV oraz antygen p24 zwiększają prawdopodobieństwo szybszego wykrycia zakażenia po ekspozycji na wirusa.

Dostępne są następujące rodzaje testów:

  • Próbkę krwi lub wymaz z ust można pobrać w gabinecie lekarskim i przesłać do badania w laboratorium. W tych samych warunkach można również wykonać szybki test, którego wyniki dostępne są po około 20 minutach.
  • W USA dostępny jest również zestaw do pobrania próbki w warunkach domowych, który uzyskał akceptację Amerykańskiej Agencji do spraw Żywności i Leków (FDA). Zestaw umożliwia samodzielne pobranie próbki i przesłanie jej do laboratorium. Informacja o wyniku, wraz z odpowiednim doradztwem, podawana jest telefonicznie.
  • W lipcu 2012 FDA zaakceptowała pierwszy test na obecność wirusa HIV do wykonania w warunkach domowych. Jest on podobny do zestawów stosowanych w gabinetach lekarskich i klinikach, gdzie pobiera się wymaz z ust, a wyniki dostępne są po około 20 minutach. Jest to wygodna metoda badania, lecz posiada ona pewne ograniczenia. Charakteryzuje się mniejszą czułością niż badanie krwi, więc zachodzi ryzyko niewykrycia niektórych przypadków HIV, które zostałyby wykryte w badaniu krwi. Test domowy nie jest również tak dokładny jak badanie wykonane przez przeszkolony personel medyczny. Należy uważać, aby unikać błędów podczas wykonywania badania. Dalsze informacje w artykule (w j. angielskim): Badania domowe – jak unikać błędów).

Badania przesiewowe mają swoje ograniczenia. Należy pamiętać, że:

  • Wprawdzie wynik badania przesiewowego u zdrowej osoby bez przeciwciał przeciwko wirusowi HIV będzie ujemny, lecz wynik ujemny oznacza tylko to, że w momencie wykonania badania w organizmie nie ma dowodów na obecność choroby. Osoby z grupy podwyższonego ryzyka zakażenia HIV pomimo ujemnego wyniku testu, powinny badać się regularnie.
  • Przeciwciała można wykryć w ciągu 2 do 8 tygodni od momentu ekspozycji na wirusa. Jeżeli od ekspozycji upłynęło mniej czasu, poziom przeciwciał może być jeszcze niewykrywalny i konieczne może okazać się wykonanie badania w późniejszym terminie przy użyciu innego testu lub połączonych testów wykrywających równocześnie przeciwciała anty HIV i antygen HIV (antygen p24).
  • Dodatni wynik badania przesiewowego nie stanowi o rozpoznaniu choroby. Należy go potwierdzić przy pomocy drugiego, innego testu, tzw. testu potwierdzającego – może to być badanie Western blot lub testy wykrywające przeciwciała, różnicujące pomiędzy HIV-1 i HIV-2.

Zalecenia dotyczące badań przesiewowych

  • Amerykańskie Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorób (CDC) zaleca wykonywanie badań przesiewowych w kierunku wirusa HIV u osób w wieku od 13 do 64. roku życia co najmniej jednokrotnie, bez względu na płeć, orientację seksualną, przynależność etniczną i ryzyko zakażenia. CDC zaleca, aby u osób z grupy podwyższonego ryzyka zakażenia wirusem HIV badania przesiewowe wykonywać raz w roku.
  • Amerykańska organizacja zajmująca się promocją działań prewencyjnych w ochronie zdrowia (USPSTF) zaleca, aby każda osoba w wieku 15 do 64 lat oraz osoby młodsze z grupy podwyższonego ryzyka poddawane były badaniom przesiewowym w kierunku wirusa HIV. Według organizacji tej zalecana częstotliwość badań to jednorazowy test u wszystkich osób w wieku 15 do 64 lat i co najmniej coroczne badania przesiewowe u osób z grupy wysokiego ryzyka zakażenia wirusem HIV, np. mężczyzn utrzymujących kontakty seksualne z innymi mężczyznami, osób wstrzykujących narkotyki oraz przebywających w miejscach, w których łatwo o ekspozycję na wirusa, takich jak kliniki chorób wenerycznych, ośrodki pomocy nastolatkom i bezdomnym oraz placówki resocjalizacyjne. Nastolatki z grupy umiarkowanie podwyższonego ryzyka mogą poddawać się badaniom przesiewowym nieco rzadziej niż raz w roku, np. co trzy lub pięć lat. Organizacja zajmująca się profilaktyką podkreśla, że ryzyko jest stałe, a decyzję o częstotliwości wykonywania badań podejmuje lekarz.
  • Amerykańskie Kolegium Lekarzy podziela opinię CDC odnośnie wykonywania badań przesiewowych w kierunku wirusa HIV u każdej osoby w wieku od 13 do 64 lat. Kolegium zaleca również, aby częstotliwość badań przesiewowych ustalał lekarz indywidualnie dla każdego pacjenta.
  • Amerykańska Akademia Pediatryczna (AAP) zaleca wykonywanie przesiewowych badań na obecność wirusa HIV u wszystkich młodych ludzi aktywnych seksualnie. Dodatkowo organizacja ta zaleca wykonywanie rutynowych badań u wszystkich nastolatków mieszkających w obszarach częstego występowania zakażeń czyli przy współczynniku wyższym niż 1:1000.
  • Zalecenia dotyczące wykonywania badań na obecność wirusa HIV u ciężarnych nastolatek zawarte są w artykule Ciąża.

Oprócz powyższych zaleceń badaniom na obecność wirusa HIV powinny poddawać się również następujące osoby:

  • Osoby z rozpoznanym zapaleniem wątroby, gruźlicą lub chorobą weneryczną.
  • Osoby, którym przed rokiem 1985 przetaczano krew, lub których partner seksualny miał przetaczaną krew, a następnie dodatni wynik badania na obecność wirusa HIV.
  • Pracownicy służby zdrowia bezpośrednio narażeni na kontakt z krwią w pracy.
  • Każda osoba, która uważa, że mogła mieć styczność z wirusem.

Rozmowa z lekarzem

Nie należy się dziwić, jeżeli lekarz poprosi pacjenta lub jego nastoletnie dziecko o wyrażenie zgody na wykonanie badania przesiewowego na obecność wirusa HIV, zgodnie z zaleceniami CDC. Dzięki rutynowemu badaniu na obecność wirusa HIV (którego wykonania można odmówić) pacjent unika uczucia zakłopotania lub zawstydzenia, które mogą mieć wpływ na jego leczenie. Osoby zakażone mogą następnie podjąć najlepsze dla siebie leczenie i podjąć kroki chroniące zdrowie swoich partnerów seksualnych, a nawet nienarodzonych dzieci. Jeżeli lekarz sam nie rozpocznie rozmowy na temat zdrowia seksualnego, można go poprosić o wykonanie badania i ocenę ryzyka. Badania i poradnictwo dostępne są również w klinikach wykonujących badania poufnie.

Linki do stron polskojęzycznych

Krajowe Centrum ds. AIDS
Portal edukacyjny Krajowego Centrum ds. AIDS

Społeczny Komitet ds. AIDS

Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie: AIDS

Poradnia internetowa HIV/AIDS

Linki do stron obcojęzycznych

National HIV and STD Testing Resources
Kidshealth.org: HIV and AIDS

Mayo Clinic: HIV/AIDS - Preparing for your appointment

Gruźlica

Gruźlica to choroba zakaźna wywoływana przez prątki gruźlicy (Mycobacterium tuberculosis). Atakuje przede wszystkim płuca, lecz może również zająć inne narządy. Przenosi się drogą kropelkową poprzez wydzieliny dróg oddechowych, takie jak plwociny lub substancje uwalniane podczas kaszlu, kichania, śmiania się lub oddychania.
U większości osób zakażonych M. tuberculosis obecność prątków ogranicza się do kilku komórek w płucach, gdzie pozostają one nieaktywne. Taki rodzaj ukrytej (latentnej) infekcji nie powoduje rozwoju choroby ani zakażania innych i w większości przypadków nie przeradza się w aktywną postać gruźlicy. Jednak u niektórych osób, w szczególności, jeżeli osłabiony jest układ odpornościowy, może dojść do rozwoju aktywnej postaci choroby. U osób zarażonych wirusem HIV ryzyko zachorowania jest znacznie większe. Przyczyną do niepokoju są lekooporne prątki gruźlicy, niereagujące na zwyczajowo przepisywane leki przeciwgruźlicze, określane jako wielolekooporne (MDR, multidrug-resistant) albo prątki o rozszerzonej oporności (XDR, extensively drug-resistant).
Gruźlica jest jedną z najgroźniejszych chorób na świecie, chociaż w Stanach Zjednoczonych występuje dosyć rzadko. Zagraża przede wszystkim osobom z grupy podwyższonego ryzyka i właśnie tej grupy dotyczą zalecenia odnośnie badań przesiewowych.
W Polsce szczepienie przeciwko gruźlicy szczepionką BCG jest obowiązkowe i jest wykonywane w pierwszej dobie życia noworodka. Jeżeli z dokumentacji medycznej dziecka wynika, że nie zostało zaszczepione szczepionką BCG, podaje się śródskórnie jedną dawkę szczepionki. Szczepienie dziecka można wykonać nie później niż do ukończenia przez nie 15-stego roku życia. Szczepieniu nie powinny zostawać poddawane dzieci z pierwotnymi i wtórnymi niedoborami odporności.


Zalecenia

Amerykańska Akademia Pediatryczna (AAP) zaleca, aby wykonywać skórną próbę tuberkulinową u dzieci i młodzieży, które:

  • pozostawały w kontakcie z chorym z aktywną formą lub podejrzeniem gruźlicy
  • są imigrantami z kraju, w którym gruźlica występuje stale lub okresowo
  • jeżeli informacje kliniczne lub wynik prześwietlenia klatki piersiowej wskazuje na obecność gruźlicy

Oprócz tego zaleca się coroczne wykonywanie skórnych prób tuberkulinowych u osób z HIV lub mieszkających z osobą chorą na HIV oraz u nastolatków przebywających w zakładach karnych. Wykonywanie badań co dwa lub trzy lata zaleca się u nastolatków przebywających w kontakcie z osobami wysokiego ryzyka, a w wieku 11 do 16 lat u młodzieży mieszkającej na terenach objętych gruźlicą, u młodzieży podróżującej do krajów, w których występuje gruźlica oraz u nastolatków, których rodzice emigrowali z krajów, w których występuje gruźlica.

Linki do stron obcojęzycznych

CDC: Tuberculosis (TB) in Children in the United States
HealthyChildren.org (AAP): Tuberculosis in Children

Źródła wykorzystane w niniejszym artykule dostępne są tutaj.